İmparator Caligula’nın İnşa Ettirdiği Büyük Bir Kale Keşfedildi

Binlerce asker için kurulmuş kampın, MS 43 yılında Britanya’nın fethi sırasında İmparator Claudius tarafından kullanıldığı düşünülüyor.

Hollanda’nın kıyı şeridinde, Britanya’nın MS 43 yılındaki başarılı istilasında önemli bir rol oynadığı düşünülen büyük bir Roma kalesi keşfedildi.

Araştırmacılara göre savaşa hazır “birkaç bin” askerden oluşan bir Roma lejyonu; Ren Nehri’nin kuzeydeki kolu olan Oer-IJ’in kıyılarında, Amsterdam’a 32 kilometre uzaklıktaki Velsen’e konuşlanmıştı.

Buluntuların ardındaki arkeolog Dr. Arjen Bosman, “Kanıtlar, Latince ismi Flevum olan Velsen’e işaret ediyordu. Burası, Romalı güçler Fransa’nın Boulogne şehrinden İngiltere’nin güney sahillerine geçmeye hazırlanırken Chauci adlı bir Cermen kabilesini uzakta tutmak için inşa edilmişti ve İmparatorluğun en kuzeyindeki castra (Antik Romalılar tarafından askerî savunma amaçlı olarak etrafı çevrilmiş araziler ya da binalar için kullanılan isim, kale) olma niteliğini taşıyordu.” diyor.

(Antik Roma Brexit’i: 409’da Britanya’da Hayat Nasıl Değişti?)

Bu müstahkem ordugah, İmparator Caligula (MS 12-MS 41) tarafından MS 40 yılında Britanya’yı topraklarına katmaya dair başarısız girişiminin hazırlık sürecinde kurulmuş ve daha sonra halefi Claudius tarafından MS 43 yılında kendi istilasında kullanılmak üzere başarılı bir şekilde geliştirilmiş ve işletilmiş gibi görünüyor.

Bosman, “Ahşap şarap fıçıları üzerine damgalanan, İmparator’un isminin baş harfini belirten ve dolayısıyla bu fıçıların imparatorluk sarayından geldiğini gösteren izler doğrultusunda Caligula’nın Hollanda’da olduğundan eminiz.” diyor.

“Caligula Hollanda’ya İngiltere’yi istila etmek için hazırlık yapmak ve tıpkı Julius Caesar’ınki gibi bir askeri başarıya sahip olmak amacıyla gelmişti; hedefi, orayı ele geçirip orada kalıcı olmaktı. Fakat MS 41’de öldürüldüğü için başladığı işi bitiremeyecekti; Claudius, MS 43’te onun yarım bıraktığı işi devraldı.”

“Gözetleme kulesinin yani kalenin kapısının altında tahta kalaslar bulduk; bu, İngiltere’nin işgalinden hemen önceki aşamayı gösteriyor. Tahta kalaslar, MS 42 ya da 43’ün kış aylarına tarihleniyor. Bu tam da beklediğimiz gibi bir tarih; duyduğumda havalara uçtum!”

Claudius’un Cermen kabileleri tarafından zarara uğratılmamış işgalci güçleri, Kent şehrinde karaya çıktılar; MS 43 yılının yazına gelindiğinde İmparator, Britanya’ya seyahat edip 12 klan şefinin itaat edişi için Camulodunum’a (günümüzde Colchester) zaferle girecek kadar özgüven sahibiydi.

Üç yıl içinde Romalılar, Britanya’nın tamamının imparatorluklarının bir parçası olduğunu iddia etmeye başladılar.

Bosman şöyle açıklıyor: “Ana güç, Boulogne ve Calais’den gelmişti fakat o saldırının kuzey kanadının korunması gerekiyordu; bu korumayı Velsen’deki kale sağladı. Cermen tehdidi Roma literatüründe birkaç kez karşımıza çıkan bir şey.”

“Bu, Fransa’daki birlikler için bir erken uyarı sistemiydi. Orada bir lejyon mevcut olduğu için Cermenlerin ne yapıyor olduğu kafalarını kurcalamıyordu.”

Kuzey Hollanda’da yer alan Velsen’de bir Roma kalesi olduğuna dair ilk kanıt; 1945 yılında, terk edilmiş bir Alman tanksavar siperinde çanak çömlek parçaları bulan okul çağındaki bir çocuk tarafından gün ışığına çıkarılmıştı.

Araştırmalar, 1950 yılında Kuzey Denizi Kanalı’nın (Nordzeekanaal) altına konumlanacak Velsertunnel’in yapımı sırasında başladı; 1960’lı ve 1970’li yıllar boyunca arkeolojik kazılar yapılmaya devam edildi.

1997 yılında Bosman’ın üç farklı yerde keşfettiği Roma hendekleri ile bir duvar ve bir kapı, bölgenin devlet tarafından korunan bir arkeolojik alan haline gelmesi için yeterli kanıtı oluşturdu.

Fakat o safhada MS 39 ile MS 47 yılları arasında kullanıldığı tespit edilen Velsen kampının küçük olduğu düşünülüyordu.

Bu teori, 1972 yılında “Velsen 1” olarak adlandırılan ve MS 15’ten MS 30’a dek faaliyet gösterdiği düşünülen daha eski bir kalenin keşfiyle desteklendi. Alanda yapılan kapsamlı bir kazı, bu kalenin Hollanda’nın kıyı bölgelerinin yerlisi olan Frizler isimli Cermen bir grubun başkaldırısını takiben terk edildiğini ortaya çıkardı. Arkeologlar, eski kuyuların bazılarında insan kalıntıları keşfettiler; bu, geri çekilen Romalıların suları zehirlemek suretiyle uyguladıkları bir taktikti.

Birbirinden yalnızca birkaç yüz metre uzaklıktaki iki kalenin varlığı, araştırmacıları, iki kalenin de sadece bir ya da iki hektardan oluşan küçük askeri kamplar (Roma’daki ismiyle castellum) olduğunu düşünmeye yöneltti.

Daha yeni olan Velsen kalesinin 1960 ve 1970’li yıllarda not edilen fakat o dönemde Roma’ya has olduğu fark edilmeyen özelliklerinin bir araya getirilmesi ve Bosman’ın yüzyılın son çeyreğinde yaptığı kendi arkeolojik keşifleri sayesinde Kasım 2021’de yeni bir anlayış geliştirildi.

“Bu kale, Velsen’deki ilk kale gibi yalnızca bir ya da iki hektardan oluşmuyor; en az 11 hektardan oluşuyor.” diyor Bosman. “Şimdiye dek ikisinin de aynı boyutta olduğunu düşünmüştük fakat bu doğru değilmiş. Bu kale lejyona aitmiş yani bu durumda karşımızda tamamen farklı bir şey var.”

Bosman, sözlerine şu şekilde devam ediyor: “Bu yıla dek Velsen 2’deki buluntuların sayısını merak edip durdum: Çok fazla askeri materyal, bir sürü silah, uzun hançerler, mızraklar ve Velsen 1’de bulduklarımızın çok daha fazlası…”

“Ayrıca Velsen 1’de bir savaş gerçekleştiğini biliyoruz dolayısıyla bir savaş alanında silah bulmanız çok normal. Fakat Velsen 2’deki silahların sayısı yalnızca lejyonerlere özgü bir bağlamda açıklanabilir. Bu kaleyi birkaç bin adam kullanıyordu.”

“11 hektarlık bir alan, 5.000 ila 6.000 adamdan oluşan bütün bir lejyona ev sahipliği yapabilecek kadar büyük değil; bu alanın kuzeye doğru tam olarak ne kadar genişlediğini bilmiyoruz yani aslında çok daha fazlası olabilir.”

Velsen 2 kalesi MS 47 yılında, Claudius’un tüm birliklere Ren Nehri’nin ardına doğru geri çekilme emri vermesinden sonra terk edilmişti. Britanya’daki Roma hakimiyeti, MS 410 yılı civarında  Roma İmparatorluğu’nun iç savaşlar ve Cermen kabilelerin sürekli büyüyen tehditleri sonucunda çökmeye başlamasıyla sona erdi.

The Guardian. 26 Aralık 2021.