Dev Deniz Sürüngenleri, Kitlesel Yok Oluştan Sağ Çıkmış

Permiyen kitlesel yok oluşundan kısa bir süre sonrasına ait ihtiyozor fosili, bu deniz yaratığının felaketten önce ortaya çıktığını gösteriyor.

Yeni bir çalışmaya göre, “balık-sürüngenler” 250 milyon yıl önce, yani bilim insanlarının düşündüğünden çok öncesinde okyanuslarda yüzüyordu.

Araştırmacılar, 2014 yılında Norveç’teki Svalbard takımadalarındaki uzak bir Arktik adası olan Spitsbergen’de bir ihtiyozor’un fosilleşmiş kalıntılarını keşfettiler. ihtiyozorlar (Ichthyosaur), vücut şekli günümüz yunuslarına ve dişli balinalarına benzeyen soyu tükenmiş, balığa benzer bir sürüngendi.

11 kuyruk omurundan oluşan kalıntılar, erken Triyas dönemine tarihlenen bir kireçtaşı kayanın içine hapsolmuştu, bu da fosilleri şimdiye kadar ortaya çıkarılan en eski ihtiyozor kalıntıları ve deniz sürüngenlerinin en eski kanıtı yapıyor.

(İlgili: İngiltere’de 10 Metre Uzunluğunda İhtiyozor Fosili Bulundu)

Bilim insanları daha önce, ihtiyozorların diğer tüm deniz sürüngenleriyle birlikte, yaklaşık 251,9 milyon yıl önce meydana gelen, Dünya’daki tüm yaşamın yaklaşık yüzde 90’ını yok eden ve “Büyük Ölüm” olarak da bilinen Permiyen kitlesel yok oluşundan sonra ortaya çıktığını varsaydılar.

Şimdiye kadar bilinen en eski deniz sürüngeni fosillerinin daha küçük ve suda daha az gelişmiş gruplara ait olması ve 249 milyon yıl öncesine tarihlenmesi, deniz sürüngenlerinin bu yıkıcı olaydan kısa bir süre sonra ortaya çıktığını düşündürüyordu.

Ancak Current Biology dergisinde yayımlanan yeni bir çalışmada araştırmacılar, ihtiyozor kemiklerinin boyutu ve bileşiminin, devasa okyanus yırtıcılarının Permiyen yok oluşundan önce ortaya çıkmış olabileceğinin kanıtı olduğunu savunuyorlar.

İhtiyozorların ve diğer deniz sürüngenlerinin, okyanus yırtıcılarının ortadan kaybolmasından sonra açık kalan ekolojik bir boşluğu doldurmak için yavaş yavaş suya geçiş yapan karada yaşayan sürüngenlerden geldiğine inanılıyordu. Sonuç olarak, ilk deniz sürüngen türü suda yaşayan bir yaşam tarzına tam olarak uygun değildi ve muhtemelen yoğun kemiklere, daha az aerodinamik vücutlara sahipti ve büyük boyutlara ulaşamadı.

Nisan 2022’de araştırmacılar, okyanuslarda şimdiye kadar yüzen en büyük ihtiyozorlardan birine ait olan ve muhtemelen 21 metre uzunluğundaki mevcut rekor sahibi Shastasaurus sikanniensis‘ten daha büyük bir diş keşfettiklerini duyurdular.

Yeni ortaya çıkarılan ihtiyozor’un omurları, yaklaşık 3 metre uzunluğa ulaşan daha sonraki ihtiyozor’larda bulunanlarla aynı boyutta. Kemikler ayrıca su yaşamına iyi adapte olmuş gibi görünen süngerimsi bir yapıya sahip. Bu nedenle ekip, ihtiyozor soyunun muhtemelen Permiyen sonu kitlesel yok oluşundan önce ortaya çıktığından şüpheleniyor çünkü bu gelişmiş özellikleri, felaket olayının meydana gelmesinden sonraki 2 milyon yıldan daha kısa bir süre içinde evrimleştirmeleri pek mümkün değildi.

Sonuçlar, paleontologları Permiyen kitlesel yok oluş olayı hakkında bildiklerini yeniden düşünmeye zorlayabilir.

Araştırmacılar, “Şimdi, en azından bazı grupların bu dönüm noktası aralığından önce ortaya çıktığı görülüyor.” diyor.

Diğer eski ihtiyozor atalarından ve diğer dinozor dönemi sürüngenlerinden gelen fosiller de dünyanın başka yerlerinde bulunmayı bekliyor olabilir.

Live Science. 18 Mart 2023.

Makale: Kear, B. P., Engelschiøn, V. S., Hammer, Ø., Roberts, A. J., & Hurum, J. H. (2023). Earliest Triassic ichthyosaur fossils push back oceanic reptile origins. Current Biology, 33(5), R178-R179.