Dalmaçya’nın İlk Çiftçileri Koyun Yetiştiriciliğinde Uzmanlaşmış

Koyun yetiştiriciliğinde uzmanlaşma, Adriyatik’teki Neolitik toplulukların Akdeniz boyunca hızla yayılımına yardımcı oldu.

Hırvatistan’ın Dalmaçya bölgesinde yer alan erken Neolitik popülasyonların koyun yetiştiriciliğinde uzmanlaşması, bu toplulukların hızla genişlemesi ve tarımın Orta ve Batı Akdeniz boyunca yayılmasıyla ilişkili olabilir.

Bu bulgu, aynı zamanda tarih öncesi hayvan sürülerinin incelenmesinde metodolojik bir yeniliği temsil eden bir çalışma tarafından ortaya kondu.

Tarımın yayılımı Orta ve Batı Akdeniz’de hızla gerçekleşti. Adriyatik’ten gelen ilk köylüler, yaklaşık 8.000 yıl önce batıya, Akdeniz üzerinden İber Yarımadası’na yayıldı. Bu toplumları incelemek, insanların nasıl organize oldukları ve yayıldıkları hakkında fikir verebilir. Bu toplulukların tahıl tarımına ve koyun ve geçi hayvancılığına dayalı bir ekonomiye sahip oldukları biliniyor ancak hayvancılık-tarım sisteminin nasıl çalıştığına dair çok az bilgi var. 

(İlgili: Erken Neolitik Çiftçiler, Koyunların Üreme Döngüsünü Değiştirdi)

Yeni çalışmada, Doğu Adriyatik bölgesinde, özellikle Dalmaçya’daki Tinj-Podlivade ve Crno Vrilo bölgelerinde hayvancılık uygulamaları ve hayvansal ürünlerin kullanımı incelendi.

Araştırmacılar, her iki bölgedeki ilk çiftçilerin, erken hayvancılık uygulamalarıyla ve bu geviş getiren hayvanlardan elde edilen süt ve et gibi ürünlerin kullanımıyla, daha önce düşünüldüğü gibi koyun ve keçilerde değil, sadece koyun yetiştiriciliğinde uzmanlaştıklarını gösteriyor. Her iki bölgede de doğumların çoğu, muhtemelen yıllık tarım-hayvancılık takvimini düzenlemek amacıyla, kış başlarında yoğunlaşmıştı.

Sonuçlar, her iki bölgede de ortak bir hayvan ekonomisi olduğunu ve bunun Akdeniz boyunca bu erken tarım topluluklarının hareketliliğiyle ilgili olabileceğini düşündürüyor.

Farklı adalarda bulunan arkeolojik kayıtlara göre, Orta ve Batı Akdeniz’deki hızlı yayılım muhtemelen deniz yoluyla gerçekleşti.

Alejandro Sierra, “Koyunlarda uzmanlaşmak, nüfus gruplarının hem göç hem de yerleşim için çok sayıda faydası olan bir türe odaklanarak başarı şanslarını en üst düzeye çıkarmak için denizciliğe özel planlama yaptıkları, öngörülü bir göç stratejisiyle ilişkili olabilir.” diyor.

Araştırma, sürülerin ana bileşimini ve yönetimini göstermek için ilk kez zooarkeoloji, paleoproteomik ve kararlı izotopları birleştirdi. Sierra, “Bu çalışma yalnızca eski bir bulguyu değil, aynı zamanda metodolojik bir yeniliği temsil ediyor.” diye belirtiyor.

“Sonuçlarımızın bu iki Dalmaçya bölgesine özgü olup olmadığını veya bölge genelinde tutarlı bir Erken Neolitik hayvan yönetimi modelini temsil edip etmediğini değerlendirmek için Adriyatik çevresindeki diğer siteleri aynı yöntemlerle incelemek önemli olacak.”

Autonomous University of Barcelona. 27 Haziran 2023.

Makale: Sierra, A., Balasse, M., Radović, S. et al. (2023). Early Dalmatian farmers specialized in sheep husbandry. Sci Rep 13, 10355.