Çin’de 9.000 Yıl Önce Bira İçildiğine Dair Kanıtlar Bulundu

Çin’de yaklaşık 9.000 yıl önce, ölüleri onurlandırmak için gerçekleştirilen ritüellerin bir parçası olarak bira tüketildiği ortaya çıktı.

Alkollü içeceklerin, ritüel ziyafetler de dahil olmak üzere, eski toplumlarda önemli bir sosyo-kültürel işleve hizmet ettiği uzun zamandır biliniyor. Yeni bir çalışmada ise, muhtemelen ölüleri onurlandırmak için bir ritüelin parçası olarak, güney Çin’de 9.000 yıl önce bira içildiğine dair kanıtlar buldundu.

Bulgular, Qiaotou’daki bir mezar alanında bulunan eski çömleklerin analizine dayanıyor ve bu, bölgeyi erken bira içini için dünyanın en eskileri arasında yapıyor.

(İnsanlar Ekmek, Bira ve Diğer Karbonhidratlara Nasıl İlgi Duydu?)

Eski çömlekler, Qiaotou’da devam eden kazılarda, insan yapımı bir hendekle (10-15 metre genişliğinde ve 1.5-2 metre derinliğinde) çevrili bir platform tümülüsünde (80 m x 50 metre genişliğinde, yerden 3 metre yükseklikte) keşfedildi.

Alanda herhangi bir konut yapısına rastlanmadı. Tümülüs; iki insan iskeleti ve yüksek kaliteli çömlek kaplar barındıran çok sayıda çanak çömlek çukuru içeriyordu.

Çömlekler beyaz astarla boyanmış ve kapların bir kısmı soyut desenlerle süslenmişti. Çalışmada belirtilen üzere, bu eserler muhtemelen dünyadaki bilinen en eski boyalı çanak çömleklerden bazılarını oluşturuyor. Bu döneme tarihlenen başka hiçbir yerde bu türden çanak çömlek bulunamadı.

Araştırma ekibi, Qiaotou’da bulunan ve değişen boyutlardaki farklı çömlek türlerini analiz etti. Bazı çömlek kaplar nispeten küçüktü ve günümüzde kullanılan içme kaplarına ve dünyanın başka yerlerinde bulunanlara benzer boyuttaydı. Kapların her biri, boyut olarak çok daha büyük olan saklama kaplarının aksine, temelde bir bardak gibi tek elle tutulabilir. Analizlerinin bir parçası olan 20 çömlekten yedisinin, daha sonraki tarihsel dönemlerde alkol içmek için kullanılan uzun boyunlu Hu çömlekleri olduğu ortaya çıktı.

Araştırma ekibi, kapların alkol içmek için kullanıldığını doğrulamak için, kapların iç yüzeylerinden çıkarılan nişasta, fitolit (fosilleşmiş bitki kalıntısı) ve mantarlar gibi mikrofosil kalıntılarını analiz etti. Kalıntılar, kapları çevreleyen topraktan elde edilen kontrol numuneleri ile karşılaştırıldı.

Çömleklerde, bira fermantasyonundan kaynaklanan kalıntılarla tutarlı olan ve alkol içermedikçe toprakta veya diğer eserlerde doğal olarak bulunmayan mikrobotanik (nişasta granülleri ve fitolitler) ve mikrobiyal (küf ve maya) kalıntılar belirlendi.

Araştırmanın yazarlarından Jiajing Wang, “Qiaotou’da bulunan kapların kalıntı analizleri, kaplarının en genel anlamıyla bira içmek için kullanıldığını ortaya çıkardı. Pirinçten (Oryza sp.), Job’s tears (Coix lacryma-jobi) adı verilen bir tahıldan ve tanımlanamayan yumrulardan yapılan fermente bir içecek.” diyor.

“Bu eski bira, bugün sahip olduğumuz IPA’ya benzemiyordu. Bunun yerine, muhtemelen hafif fermente ve tatlı bir içecekti, muhtemelen rengi bulanıktı.”

Sonuçlar ayrıca çömleklerdeki kalıntılarda pirinç kabuğu ve diğer bitkilerin fitolitlerinin de bulunduğunu gösterdi. Biraya fermantasyon etkeni olarak eklenmiş olabilirler.

Güney Çin’in Yangtze Nehri Vadisi bugün ülkenin pirinç ana vatanı olarak bilinmesine rağmen, pirincin evcilleştirilmesi 10.000 ila 6.000 yıl önce yavaş yavaş gerçekleşti, yani 9.000 yıl önce pirinç hala evcilleştirmenin ilk aşamasındaydı.

O zamanlar, çoğu topluluk, öncelikle yiyecek aramaya dayanan avcı-toplayıcılardı. Araştırmacıların çalışmada açıkladığı gibi, pirinç hasadı ve işlenmesinin emek yoğun olduğu göz önüne alındığında, Qiaotou’daki bira muhtemelen ritüel olarak önemli bir içecekti.

Kapların kalıntı analizi, bira yapım sürecinde kullanılan küf izlerini de gösterdi. Qiaotou’daki çömleklerde bulunan küf, Doğu Asya’da sake ve diğer fermente pirinç içeceklerini yapmak için kullanılan koji’de bulunan küfe çok benziyordu. Sonuçlar, küfün 8000 yıl önce Çin’de fermantasyon süreçlerinde kullanıldığını ortaya koyan daha önceki araştırmaların öncesine dayanıyor.

Bira, teknik olarak ekinlerden iki aşamalı bir dönüşüm süreciyle yapılan herhangi bir fermente içecektir. İlk aşamada enzimler nişastayı şekere dönüştürür (sakarifikasyon). İkinci aşamada, mayalar şekeri alkole ve karbondioksit gibi diğer durumlara dönüştürür (fermantasyon). Araştırmacıların çalışmada açıkladığı gibi, küf, sakarifikasyon-fermantasyon başlatıcısı olarak hizmet ederek her iki işlem için de bir tür etken gibi davranır.

Wang, “Fermantasyon doğal olarak gerçekleşebileceğinden, insanların 9.000 yıl önce küfü nasıl yaptıklarını bilmiyoruz. İnsanlar biraz pirinç artığı olsaydı ve tahıllar küflenmiş olsaydı, tahılların yaşla birlikte daha tatlı ve alkolik hale geldiğini fark etmiş olabilirler. İnsanlar küflenen tahıllarla ilgili biyokimyayı bilmiyor olsalar da, muhtemelen fermantasyon sürecini gözlemlediler ve deneme yanılma yoluyla bundan yararlandılar.” diyor.

Qiaotou’daki çanak çömleklerin yerleşim yeri olmayan bir alandaki mezarların yakınında bulunduğu göz önüne alındığında, araştırmacılar, bira kaplarının büyük olasılıkla ölülerin gömülmesiyle ilgili ritüel törenlerde kullanıldığı sonucuna varıyorlar. Ritüelleştirilmiş içmenin, 4.000 yıl sonra ortaya çıkan karmaşık pirinç çiftçiliği toplumlarının öncüsü olarak hizmet eden sosyal ilişkileri ve işbirliğini güçlendirmenin ayrılmaz bir parçası olabileceğini düşünüyorlar.

Dartmouth College. 31 Ağustos 2021.

Makale: Wang, J., Jiang, L., & Sun, H. (2021). Early evidence for beer drinking in a 9000-year-old platform mound in southern China. Plos one, 16(8), e0255833.