Çin’de 8.000 Yıllık Kemik Tozu Pişirme Uygulaması Keşfedildi

Çin’de yaklaşık 8.000 yıl önce, insanların kemikleri toz haline getirip yemek yapmada kullandığına dair bulgular ortaya çıkarıldı.

Arkeolog Xingtao Wei ve ekibi tarafından yapılan yeni bir çalışma, yaklaşık 8.000 yıl öncesine (MÖ 6.085-6.369) dayanan, insanların kemikleri toz haline getirip yemek yapmada kullandığı en erken yöntemlerden bazılarına dair bilgiler sunuyor.

Bu keşif, Kuzey Çin’in Henan eyaletindeki Xielaozhuang bölgesinde yapıldı. Bu arkeolojik alan, Kuzey Çin’in en önemli Neolitik kültürlerinden biri olan Peiligang kültürüne (yaklaşık 9.000–7.000 yıl önce) aitti. Peiligang kültürü, fermente içeceklerin ilk üreticilerinden biri, en eski tonlu flütlerin yaratıcıları, temel tekstil dokuma ve dikiş tekniklerini kullananlar ve muhtemelen Çin yazısını en erken kullanan gruplardan biri olarak biliniyor.

2017 ve 2018 yıllarında yapılan kazılarda bir yerleşim alanı, bir mezarlık ve yiyecek kalıntıları içeren üç adet seramik Ding tripodu (鼎) bulundu. Ding tripodları, üç ayak üzerinde duran seramik kaplardı. Başlangıçta seramikten yapılan bu kaplar, daha sonra bronz döküm olarak üretilmişti.

Tipolojik analizler ve Hızlandırıcı Kütle Spektrometrisi (AMS) ile yapılan tarihlendirme sonucunda, bu Ding tripodların MÖ 6.085 ile 6.369 arasında yapıldığı belirlendi.

(İlgili: Çin’de, Neolitik Döneme Ait Kelle Avcılığının Kanıtları Bulundu)

Araştırmacıların ilk incelemesi, Xielaozhuang’da alkol yapımında kullanılan sıcaklıkları inceleme isteğiyle motive oldu, diyor çalışmaya katılan araştırmacılardan Dr. Tianxing Cui. “Başlangıçta gerçek araştırma amacımız tarih öncesi dönemde alkol yapımındaki sıcaklıkları incelemekti. Taramalı Elektron Mikroskobu kullanırken kemik tozuna rastladık”

Araştırmacılar, Taramalı Elektron Mikroskobu ve Enerji Dağılımlı X-ray (SEM-EDS), Fourier Dönüşüm Infrared Spektroskopisi (FTIR), X-ray Difraksiyonu (XRD) ve nişasta analizi gibi çok disiplinli yöntemleri birleştirerek kabuk kalıntılarının kimyasal, mineral ve mikroskobik bileşimini analiz edebildi.

Daha spesifik olarak, araştırma ekibi, hidroksiapatit, magnezyum whitlockit, fosfat (PO4³⁻) ve karbonat (CO3²⁻) grupları gibi bazı bileşikler ve minerallerin yanı sıra karbon, oksijen, fosfor, kalsiyum ve magnezyum gibi temel elementleri tespit etti. Bunlar, kemiklerde tipik olarak bulunan bileşenlerdi.

Dr. Cui, “Ancak analiz, özellikle antik bitki kalıntılarının tanımlanmasıyla ilgili bazı zorluklar da ortaya çıkardı” diye açıklıyor. “En büyük zorluk, disiplinler arası yöntemi uygulamaktı, özellikle nişasta granül analizinde. Nişasta granüllerinin türlerini tanımlamayı bilmiyorduk. Ama sonunda başardık.”

Araştırmacılar, kemik tozunun muhtemelen öğütülüp meşe palamudu ve gözyaşı otu gibi çeşitli yabani bitkilerle birlikte pişirildiği sonucuna vardılar.

Bu durum özellikle ilginçti, çünkü tarım Çin’de yaklaşık 10.000 yıl önce gelişmiş olmasına rağmen, Peiligang kültürü, tilki kuyruğu darısı, yaygın darı, pirinç ve domuz gibi evcilleştirilmiş bitki ve hayvanları sınırlı ölçüde kullanmıştı. Aslında, Xielaozhuang’daki kabuk kalıntılarında evcilleştirilmiş hiçbir ürün bulunmadı ve önceki zooarkeolojik analizlerden, domuz gibi evcilleştirilmiş hayvanların tüm kalıntıların yalnızca yaklaşık yüzde 10’unu oluşturduğu biliniyordu.

Araştırmacılar, Xielaozhuang’daki kemik tozu işlemenin avcı-toplayıcılıktan çiftçiliğe geçiş sırasında önemli bir hayatta kalma stratejisini temsil ettiğini düşünüyor. Paleolitik toplumların kemik yağı çıkarmak için çeşitli yöntemler kullandığı uzun zamandır varsayılıyor. Bu yöntem, genellikle yenilemez kaynaklardan yağ ve besin elde etmek için kullanılıyor olmalıydı.

Ancak seramik kaplar öncesinde, bu yönteme dair doğrudan kanıtlar sınırlıydı; çünkü bu süreçte muhtemelen ahşap ve hayvan derisi gibi organik malzemeler kullanılmıştı.

Xielaozhuang’daki keşif, bu uygulamaya dair en erken kanıtlardan bazılarını sağlıyor. Kemiklerin inanılmaz derecede ince bir toz haline getirildiği görülüyor. Önceki alanlarda bulunan kemik parçalarından farklı olarak, Xielaozhuang’daki tozun özellikle ince olması, muhtemelen daha gelişmiş bir kemik tozu üretim sürecini ve bu süreçte kullanılan kumtaşı silindirleri (Xielaozhuang’da da bulundu) işaret ediyor.

Deneysel çalışmalar, kemik tozu ne kadar ince olursa o kadar fazla kalsiyumun serbest kaldığını ortaya koydu. Bu tozlar daha sonra kaynar suya eklenerek yağ çıkarımı sağlanıyordu. Xielaozhuang’da bu karışım, muhtemelen çeşitli bitkisel yiyeceklere eklenmiş ve oldukça besleyici bir gıda takviyesi oluşturulmuştu.

Dr. Cui, “Bu tür Ding oldukça yaygın, ancak kalıntılar çok nadir. Aynı döneme ait bir örneği şimdi Cishan bölgesinde bulduk. Ancak analiz sonuçlarının bu çalışmayla aynı olup olmadığını bilmiyoruz” diyor.

Bu araştırma, erken Neolitik toplumların, avcı-toplayıcı yaşam tarzından çiftçiliğe geçiş sırasında nasıl sofistike hayatta kalma stratejileri geliştirdiğini gösteren artan kanıtlara katkıda bulunuyor.

Bu bulgular, tarım gelişirken, Xielaozhuang gibi bazı toplulukların yabani kaynaklara büyük ölçüde bağımlı kalmaya devam ettiğini ortaya koyuyor. Ancak kemik tozu kalıntılarının kullanımı, bu kritik geçiş aşamasında daha yerleşik bir yaşam tarzını sürdürmek için gerekli olan besinler ve ek mineralleri sağlamış olmalıydı.

Makale: Wei, X., Sun, Y., Li, J., Zhang, X., Sun, Y., & Cui, T. (2024). Bone Powder and Wild Plants: Subsistence Strategies of Early Neolithic Settlers in North China. International Journal of Osteoarchaeology, e3376.