Bonobolar, ‘Ortak Düşman Etkisi’nin Eski Kökenine İşaret Ediyor

Başka gruplardan gelen tehditlerle karşı karşıya kalan insanlar, şempanzeler ve diğer bazı türler, kendi gruplarıyla daha fazla yakınlaşıyor.

Şimdi Kyoto Üniversitesi liderliğindeki uluslararası bir ekip, dışarıdan gelenleri öldürdükleri hiç gözlemlenmemiş olan daha barışçıl kuzenlerimiz bonoboların bile bu etkinin hafif bir versiyonunu gösterdiğini ortaya koydu. Bu da bu davranışın milyonlarca yıl önce, soy hatlarımızın ayrılmasından önce ortaya çıkmış olabileceğine işaret ediyor.

Grup dışı tehditler ile grup içi uyum arasındaki bağlantı, Darwin döneminden beri grup temelli rekabet için bir adaptasyon olarak kabul ediliyor. O zamandan bu yana, şempanzelerden çiklit balıklarına ve firavun farelerine kadar yapılan çeşitli araştırmalar bu görüşü destekleyen kanıtlar buldu, ancak önemli bir soru cevapsız kaldı: Güçlü grup içi rekabeti olmayan türler için durum nedir?

Bu soruya bir cevap bulmak için Kyoto Üniversitesi ekibi, şempanzelerle yapılan önceki bir çalışmaya mümkün olduğunca benzer bir deney düzenledi: Diğer gruplardan gelen seslerin dinletilmesi. Toplamda, dört ülkedeki beş alanda bulunan sekiz bonobo grubu incelendi.

(İlgili: Bonobolar, Sanıldığı gibi Barışçıl Primatlar Değilmiş)

“Bu deneyin nasıl sonuçlanacağını hiç bilmiyorduk” diyor baş yazar James Brooks. “Gruplar arasında ölümcül rekabet olmadan, grup içi uyum ile grup dışı rekabet arasındaki bağlantı pek de uyumlu olmazdı, ancak bu etki insan-şempanze-bonobo evrimsel ayrımından önceye dayanıyorsa, modern bonobolarda hala bu etkinin kalıntıları bulunabilir.”

Ekip, bulgularını PLOS ONE dergisinde yayımladı. Araştırma, bonoboların diğer grupların çağrılarına karşı dikkatli olduklarını ancak şempanzelere kıyasla kendi gruplarıyla olan bağlarında yalnızca hafif bir artış gösterdiklerini ortaya koyuyor. Bonoboların daha dik oturdukları, daha az dinlendikleri ve sosyal bağları güçlendiren kilit bir davranış olan sosyal tımar oranlarında hafif bir artış gösterdikleri gözlemlendi.

Yazarlar, 5-6 milyon yıl önce yaşamış olan ortak atamızın bazı grup temelli çatışmalar yaşadığını, ancak bu yoğunluğun bonoboların evrimsel tarihinde azaldıkça etkinin de gücünün azaldığını öne sürüyorlar.

“Çalışmamız, türlerimiz arasında grup çatışmasının derin köklerine ışık tutsa da asıl mesaj, bunun üstesinden gelinebileceği” diye ekliyor Brooks, “sadece bireysel durumlarda değil, tür seviyesinde de.”

Goriller, orangutanlar, şempanzeler, gibonlar ve insanlar da dahil olmak üzere diğer tüm maymun türlerinin vahşi doğada birbirlerini öldürdükleri gözlemlendi. Bonobolar, sadece bugün ölümcül saldırılar yapmamaları nedeniyle değil, aynı zamanda son birkaç milyon yıl içinde bir şekilde bu modeli durdurmaları nedeniyle bu döngüyü sonlandırmanın bir yolunu bulmuş olabilirler.

“Kendi türümüz her ikisine de yetenekli: grubumuzun dışında gördüğümüz kişilere karşı korkunç eylemler yapabiliriz, ancak sınırların ötesinde işbirliği yapabilir ve birlikte çalışabiliriz” diyor kıdemli yazar Shinya Yamamoto.

“Bonobolar, atalarımızın diğer gruplara nasıl davrandığının kaderimizi belirlemediğini bize öğretiyor. Türümüz hem şempanze hem de bonobo grup ilişkilerinin unsurlarına sahip olduğundan, her ikisinin de nasıl evrildiğini anlamak kritik öneme sahip”

Kyoto University. 23 Ağustos 2024.

Makale: Brooks, J., van Heijst, K., Epping, A., Lee, S. H., Niksarli, A., Pope, A., … & Yamamoto, S. (2024). Increased alertness and moderate ingroup cohesion in bonobos’ response to outgroup cues. PloS one, 19(8), e0307975.