Bilinen Tüm Yaşamın Ağacı Çevrimiçi Olarak Yayınlandı

Dünyadaki tüm yaşamı, yaşamın evrimsel tarihini ve canlıların yok olma riskini keşfetmek için bir gezgin yayınlandı.

OneZoom gezgini, bilim tarafından belirlenen tüm türlerin tek bir görünümüne en yakın olan 2,2 milyon canlı türü arasındaki bağlantıyı haritalandırıyor. İnteraktif yaşam ağacı, kullanıcıların tek bir web sayfasında kusursuz bir görselleştirmeyle herhangi bir türü yakınlaştırmasına ve diğerleriyle olan ilişkilerini keşfetmesine olanak tanıyor. Gezgin ayrıca 85.000’den fazla türün görüntülerini ve varlığı bilinen yerlerde neslinin tükenmeye karşı savunmasızlığını da içeriyor.

OneZoom, Imperial College’da Londra biyoçeşitlilik araştırmacısı Dr. James Rosindell ve Oxford Üniversitesi evrim biyoloğu Dr. Yan Wong tarafından geliştirildi. Methods in Ecology and Evolution’da yayımlanan bir makalede, Dr Wong ve Rosindell, on yılı aşkın bir çalışmanın sonucunu sundular ve yavaş yavaş “biyolojinin Google Earth’ü” olarak gördükleri sistemi yaratıyorlar. 

Büyük veri (Big Data)

Oxford Üniversitesi, Büyük Veri Enstitüsü’nden Dr. Wong, şunları söylüyor: “Görselleştirme ve veri işleme için yeni algoritmalar geliştirerek ve bunları birden çok kaynaktan toplanan ‘büyük verilerle’ birleştirerek güzel bir şey yarattık. İnsanların altın köstebek veya dev sekoyalar gibi en sevdikleri canlıları bulmalarına ve evrimsel tarihin onları Dünya’daki tüm yaşamı içeren dev bir ağaç yaratmak için nasıl birbirine bağladığını görmelerine olanak tanıyor.”

(Evrimin Gerçekten Yaşandığını Nasıl Bilebiliriz?)

Imperial’deki Yaşam Bilimleri Bölümü’nden Dr. Rosindell şunları söylüyor: “Ağacın herkes için keşfedilmesini kolaylaştırmak amacıyla çok çalıştık ve güçlü bir mesaj vermeyi umuyoruz: biyoçeşitliliğimizin çoğu tehdit altında.” 

Ağaçtaki her bir türü temsil eden ‘yapraklar’, yok olma risklerine göre renkler ile kodlandı: yeşil tehdit altında olmayan için, kırmızı tehdit altında olan ve siyah yakın zamanda nesli tükenen için. Bununla birlikte, ağaçtaki yaprakların çoğu gri, yani değerlendirilmemiş veya bilim insanları yok olma riskini bilmek için yeterli veriye sahip değiller. Bilimin tanımladığı türler arasında bile, sadece küçük bir kısmı incelendi veya yok olma riski bilinmiyor.

Dr. Wong, “Hala yapılması gereken olağanüstü oranda araştırmalar var. OneZoom hayat ağacını oluşturmak, yalnızca mevcut verileri toplamak ve birleştirmek için gelişmiş yöntemlerle mümkün oldu; tüm bunları elle düzenlemek imkansız olurdu.” diyor.

Herkes Tarafından Kullanılabilir

OneZoom gezgini, dokunmatik ekranlarla çalışacak şekilde yapılandırıldı ve geliştiriciler, yazılımı indirmek ve müzeler ve hayvanat bahçeleri gibi eğitim kurumları tarafından kullanılması için ücretsiz hale getirdi

Dr. Rosindell, “İki milyon tür, görselleştirilemeyecek kadar büyük bir sayı gibi gelebilir ve hiçbir müze ya da hayvanat bahçesi bunların hepsini içerisinde barındıramaz! Ancak aracımız, tüm Dünya türlerini temsil etmeye yardımcı olabilir ve ziyaretçilerin içinde bulundukları kötü durumla bağlantı kurmasını sağlayabilir. Artık bu projenin tamamlanmış ve kullanıma hazır olduğunu umuyoruz, birçok mekan onu mevcut ekranlarını tamamlamak için kullanmakla ilgilenecek.” diyor.

Drs Rosindell ve Wong, hayat ağaçlarını “halkın evrim, biyolojik çeşitlilik ve dünyadaki yaşam çeşitliliğinin korunması konularındaki eğitimini ilerletmek” için kullanmak amacıyla bir OneZoom yardım kuruluşu kurdular.

Benzersiz bir şekilde, bu hayır kurumunu desteklemek için ağaçtaki her yaprak, herkesin bir türü ‘evlat edinmesine’ ve OneZoom’un görevine devam etmesine olanak tanıyan sponsorluk için kullanılabilir. 800’den fazla “yaprak” şu anda bireyler ve seçilmiş kuruluşlar tarafından desteklendi ve birçoğunun, doğanın korunmasına nasıl bağlı hissettiklerine dair kişisel mesajları var.

Hayat ağacını gezin

Ekip ayrıca, Wikipedia sayfalarının ne sıklıkta görüntülendiğine bağlı olarak her türün ‘popülerliğini’ ortaya çıkarmak için ağacı Wikipedia projesinden gelen verilerle entegre etti. Dr. Wong, “Belki de şaşırtıcı olmayan bir şekilde, insanlar popülerlikte zirveye çıktı, ancak birkaç kez en popüler ikinci olan kurtla yer değiştirdi: gri kurt – tüm evcil köpekleri içeren ‘tür’.”

Bitki dünyasında kenevir en önde yer alıyor, ardından lahana, patates ve hindistancevizi var. En popüler ışın yüzgeçli balıklar, spor balıkçılığı türleri, özellikle somon ve alabalıktı.

Şimdi ağaç tamamlandı, ekip ısmarlama ‘turlar’ ve yaratıcı yeni yollarla birbirine bağlanan türlerin deneyimlerini yaratmayı umuyor. Kullanıcı tarafından oluşturulan turların kolayca kaydedilmesi ve paylaşılması için özel bir ekran yakalama aracı oluşturdular.

Dr. Rosindell, “OneZoom ile insanlara evrimsel tarihi ve Dünya üzerindeki yaşamın tüm güzelliğiyle enginliğini takdir etmeleri için tamamen yeni bir yol sunmayı umuyoruz.” diyor.

Imperial College London. 14 Aralık 2021.

Makale: Wong, Yan Wong et al. (2021). Dynamic visualisation of million‐tip trees: The OneZoom project, Methods in Ecology and Evolution.