Avrupa’daki Son Neandertallerin Genetik Tarihi Oluşturuluyor

Araştırmacılar, 47.000 ila 39.000 yıl önce yaşamış beş Neandertal genomunu diziledi ve Avrasya’da yaşamış son Neandertallerle ilgili bazı önemli detaylar ortaya çıktı.

Belçika, Spy bölgesinden Neandertal erkeğinin (Spy 94a) üst azı dişleri. C: I. Crevecoeur

Araştırmacılar, 47.000 ila 39.000 yıl önce yaşamış beş Neandertal genomunu dizilediler. Bu geç dönem Neandertalleri, modern insan atalarıyla çiftleşip DNA’mıza katkıda bulunan Neandertallere, çok daha eski döneme ait olan Altay Dağları’nda bulunan Neandertalden daha yakın akraba. Bu yeni genomlar, Neandertal popülasyonunda, Neandertal tarihin sonlarına doğru eklenmeler ve ortadan kalkmalar sonucunda popülasyon yenilenmesi (turnover) yaşandığı kanıtını sunuyor.

Örnek sayısının kısıtlı olması ve bu kadar eski materyallerden endojen (bireyin kendisine ait olan) DNA elde etmenin zorluğu yüzünden, nükleer genomları dizilenmiş olan Neandertallerin sayısı hala çok kısıtlı. 2010’dan beri tüm genom dizisi, Hırvatistan, Sibirya ve Kafkaslar’da bulunan 4 Neandertal için oluşturulmuştu. Bu çalışma, önceki çalışmalardan daha geniş bir coğrafi alana ve daha geç bir döneme ait beş yeni Neandertal genomu daha ekliyor.

(İlk Defa Neandertallerin Yaptığı Mağara Resimleri Bulundu)

Mikroplardan ve günümüz insanlarından gelen kontamine edici DNA’dan kurtulmak için yeni metotlar, Leipzig’teki araştırma grubu tarafından geliştirildi ve araştırmacıların 39.000 ila 47.000 yıl öncesine ait Belçika, Fransa, Hırvatistan ve Rusya’da bulunan beş Neandertal genomunu dizilemesine olanak sağladı. Sonuç olarak bu bireyler Avrupa’nın son Neandertallerini temsil ediyor.

Bu yeni genomları diğer Neandertal genomlarıyla karşılaştırarak, bütün geç dönem Neandertallerin Sibirya’daki ortak atalarından yaklaşık 150.000 yıl önce ayrıldıklarını ve genetik benzerlikleri coğrafi yakınlıkla orantılı olduğunu hesapladılar. Analizleri erken modern insanlara doğru yaşanan yüksek miktardaki gen akışının, bu geç dönem Neandertallerin yaklaşık 70.000 yıl önce ayrılmış olduğu bir ya da iki popülasyondan geldiğini gösteriyor.

(Neandertallerle Çiftleşmek Kaybolan Genetik Çeşitliliğimizi Geri Kazandırdı)

Kafkaslarda bulunan eski dönem Neandertal genomunu karşılaştırarak, Kafkaslarda veya Avrupa boyunca Neandertal tarihin sonlarına doğru popülasyonlarındaki eklenmeler ve ortadan kalkmalar sonucunda popülasyon yenilenmesi (turnover) yaşandığını gösteriyorlar. Bu zamanlama, 60.000 ila 24.000 yıl arasında yaşandığı bilinen iklimsel değişimlere denk geliyor. Yani,i Kuzey Avrupa’daki aşırı soğuk zamanların, yerel popülasyonların yok olmasını ve daha sonra güney Avrupa ve batı Asya’da yeniden yerleşmelerini tetiklemiş olabilir.

Birçok Neandertalin genomuna sahip olmak, araştırmacıların Neandertal popülasyon tarihini yeniden oluşturmasına izin veriyor. Çalışmada baş yazar olan Mateja Hajdinjak “Bu Neandertaller arasındaki genetik benzerliğin coğrafi konumla oldukça bağlantılı olduğunu görüyoruz. Bu genomları, Kafkasya’dan gelen daha eski bir Neandertal genomuyla karşılaştırarak Neandertal tarihinin sonuna doğru popülasyonların göç edip birbirleriyle yer değiştirdiklerini gösterdik.”

(Antik Genom Analizine Göre Modern İnsanlar 350.000 Yıl Önce Ortaya Çıktı)

Araştırma grubu, bu Neandertal genomlarını günümüz insanlarıyla karşılaştırdılar ve bütün geç dönem Neandertallerinin, modern insan atalarıyla çiftleşip DNA’sıyla günümüz insanlarına katkıda bulunan Neandertallere Sibirya’daki eski Neandertalden daha çok benziyor. Bu Neandertallerin dördü de modern insanların çoktan Avrupa’ya vardığı bir dönemde yaşamalarına rağmen, ilginç bir şekilde saptanılabilir miktarda modern insan DNA’sı taşımıyorlar. Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü’nün direktörü olan Svante Pääbo diyor ki “Gen akışı tek yönlü yaşanmış olabilir, yani Neandertallerden modern insanlara”.

Bu yeni çalışmadaki kıdemli yazarlardan Janet Kelso “Çalışmamız gösteriyor ki çok sayıdaki arkaik insanlardan gelen genom dizisi jenerasyonu teknik olarak elverişli değil, ve zamansal ve bölgesel aralıklarda Neandertal popülasyonlarını çalışmak için ihtimaller sunuyor” diyor.

Science Daily. Nature Asia. 21 Mart 2018.

Mateja Hajdinjak, Qiaomei Fu, Alexander Hübner, Martin Petr, Fabrizio Mafessoni, Steffi Grote, Pontus Skoglund, Vagheesh Narasimham, Hélène Rougier, Isabelle Crevecoeur, Patrick Semal, Marie Soressi, Sahra Talamo, Jean-Jacques Hublin, Ivan Gušić, Željko Kućan, Pavao Rudan, Liubov V. Golovanova, Vladimir B. Doronichev, Cosimo Posth, Johannes Krause, Petra Korlević, Sarah Nagel, Birgit Nickel, Montgomery Slatkin, Nick Patterson, David Reich, Kay Prüfer, Matthias Meyer, Svante Pääbo, Janet Kelso. 2018. Reconstructing the genetic history of late Neanderthals. Nature.