Arjantin’deki İnsanlar Köpeklerden Önce Tilkileri Evcilleştirmiş

Araştırmalar, 1.500 yıl önce avcı-toplayıcılarla birlikte gömülen bir tilkinin insanlarla “güçlü bir bağa” sahip olduğunu gösteriyor.

Yeni bir araştırma, Arjantin’in Patagonya bölgesindeki avcı-toplayıcıların, Avrupalı köpeklerin gelişinden yaklaşık 500 yıl önce evcil hayvan olarak tilkileri beslediklerini öne sürüyor. Bazı durumlarda eski insanlar evcil tilkileriyle o kadar yakın bağ kurmuşlardı ki, onlarla birlikte gömülmüşlerdi.

Daha önce bölgedeki modern köpeklerin tilki ve köpek karışımı olduğu ileri sürülse de durum muhtemelen böyle değildi; aksine tilkilerin tamamen tükendiği görülüyor.

Royal Society Open Science dergisinde yayınlanan yeni çalışma, batıdaki Mendoza şehrinin yaklaşık 210 kilometre güneyindeki Cañada Seca bölgesindeki bir mezarın incelenmesini anlatıyor.

(İlgili: Tarih Öncesi İnsanlar Tilkileri Evcilleştirdi mi?)

1991 yılında keşfedilen alanda çocuklar da dahil olmak üzere en az 24 kişiye ait kemikler ve bu kişilerin kolye boncukları, taş aletler ve dudak süsleri gibi kişisel eşyaları bulunuyor. Daha önce hesaplanan radyokarbon tarihleri, onların yaklaşık 1.500 yıl önce orada yaşadıklarını gösteriyor.

Mezarlardan birinde ayrıca, çalışmada ilk kez Dusicyon avus olarak tanımlanan bir tilkinin kısmi iskeleti de bulunuyordu. Bu, 19. yüzyılda nesli tükenen Falkland Adaları tilkisi veya kurduyla (Dusicyon australis) yakından akraba olan soyu tükenmiş bir tür.

Oxford Üniversitesi’nden zooarkeolog Ophélie Lebrasseur, tilkinin kasıtlı olarak mezardaki kişinin yanına gömülmüş gibi göründüğünü söylüyor. Bu, Güney Amerika’da bu türden yalnızca ikinci bulgu.

“Bu hayvanın muhtemelen avcı-toplayıcı toplumla ve özellikle de bu bireyle bir tür derin ilişkisi vardı.”

Evcil hayvan olarak tilkiler

Başlangıçta araştırmacılar, Cañada Seca bölgesindeki tilki kemiklerinin Güney Amerika tilkilerinin Lycalopex cinsinin bir örneğine ait olduğunu düşündüler.

Ancak son çalışmada ekip, onun boyutlarına ilişkin kesin ölçümler gerçekleştirdi ve onun yerine bir Dusicyon avus olduğunu gösteren antik DNA analizi gerçekleştirdi.

Tilki kemiklerindeki karbon ve nitrojen izotoplarının (çekirdeklerinde farklı sayıda nötron bulunan elementlerin varyasyonları) analizi, hayvanın mezardaki kişininkine benzer, bitki açısından zengin bir diyet yediğini gösteriyor. Yabani tilkiler genellikle çok daha fazla et yer; bu durum, mezardaki tilkinin, insanlar ne yediyse onu yediğine işaret ediyor.

Yazarlar çalışmada “En makul açıklama, bu tilkinin avcı-toplayıcı gruplar için değerli bir arkadaş olduğu” diye yazıyor.

“Bu hayvanın yaşamı boyunca insan bireyleri ile olan güçlü bağı, sahiplerinin ya da etkileşimde bulunduğu kişilerin ölümünden sonra mezar hediyesi olarak yer almasına temel etken olmuş olabilir.”

Soyu tükenmiş türler

Lebrasseur, köpeklerin (Canis familiaris) insanlarla birlikte Güney Amerika kıtasına yaklaşık 4.000 yıl önce girmeye başladığını, ancak 3.000 yıl önce yayılımlarının Patagonya’nın kuzeyinde durmuş gibi göründüğünü söylüyor.

Sonuç olarak, bölgedeki köpeklerin ilk kanıtı, bazı yerli toplumların Avrupa kökenli köpek yetiştirmeye başladığı 16. yüzyıldan kalma. Ancak araştırmacılar, bölgedeki modern köpeklerin daha önce düşünüldüğü gibi köpek ve tilki karışımından türemiş olmasının artık pek mümkün görünmediğini söylüyor.

Cañada Seca tilkisinin DNA analizi, köpeklerle yapacağı yavrularının çoğunun kısır olabileceğini gösterdi.

Görünüşe göre Dusicyon avus’un, köpek popülasyonu tarafından absorbe edilmek yerine, yaşam alanlarının insanlar tarafından ele geçirilmesi nedeniyle iklimdeki değişikliklerden dolayı nesli tükenmiş görünüyor.

Live Science. 10 Nisan 2024.

Makale: Abbona, C. C., Lebrasseur, O., Prevosti, F. J., Peralta, E., González Venanzi, L., Frantz, L., … & Neme, G. A. (2024). Patagonian partnerships: the extinct Dusicyon avus and its interaction with prehistoric human communities. Royal Society Open Science, 11(4), 231835.