Antik Romalılar, Geri Dönüşümün İlk Öncüleriydi

Gümüş paralardaki altın oranları ve Grönland buzundaki kurşun kirliliği, Romalıların geri dönüşümün ilk öncüleri olduğunu gösteriyor.

Gümüşün cevherlerden çıkarılması ve darphanelerde rafine edilmesi, çok fazla kurşun kirliliğine neden oldu. Antik kirlilik atmosfere dağıldı, Atlantik boyunca sürüklendi ve Grönland buzunda kirlilik izi bıraktı.

Ancak Archaeological and Anthropological Sciences dergisinde yaymnlanan yeni araştırma, madeni paralar hâlâ üretilse de geç Roma Cumhuriyeti döneminde buzdaki kurşun kirliliği seviyelerinde dramatik bir düşüş olduğunu ortaya koyuyor.

Araştırma, MÖ 1. ve 2. yüzyıllarda Roma’nın İberya ve Güney Fransa’daki gümüş madenlerine erişiminin çatışmalar nedeniyle kesintiye uğradığını gösteriyor. Denarius’un (Romalıların en yaygın gümüş parası) bakırla kasıtlı olarak değerinin düşürülmesinin, genellikle gümüş üretiminde kesinti nedeniyle olduğu düşünülür. Gümüş sikkelerin saflığında hafif düşüşler olmasına rağmen (özellikle MÖ 1. yüzyıldaki Sosyal ve İç Savaşlar zamanlarında), bu durum kurşun kirliliğindeki düşüşler için yeterli bir açıklama sağlamıyor.

(İlgili: Paranın Değer Kaybetmesi Roma’nın Düşüşünü Nasıl Etkiledi?)

Bu olguyu açıklamak için, Dr. Jonathan Wood ve Dr. Matthew Ponting, Romalıların, İberya ve Güney Fransa’daki çatışmalar sonrasında sıklıkla yağmalanan gümüşü madeni para yapmak için geri dönüştürdüğüne işaret ediyor.

Araştırmacılar, antik dönemde üretilen tüm gümüşlerin az miktarda altın içerdiği göz önüne alındığında, madeni paralarda ne kadar farklı elementin mevcut olduğunu analiz ettiler.

MÖ 120 civarında, içlerinde çok düşük düzeyde altın bulunan madeni para kümeleri ortaya çıkmaya başladı. Bu madeni paralar için kullanılan gümüşün de MÖ 1. yüzyılın ilk yarısında madeni para için gümüş arzının bir parçası haline geldiği anlaşılıyor. Daha sonra, MÖ 49’da, içinde yüksek düzeyde altın bulunan yeni bir gümüş karışımının dolaşıma girdiği görülüyor.

Julius Caesar’ın MÖ 49’da Galyalılarla yaptığı savaşlardan Roma’ya döndüğü göz önüne alındığında, araştırmacılar dolaşımdaki bu yeni gümüşün Caesar’ın ordusu tarafından yağmalandığını öne sürüyorlar.

Makale, Roma’nın para stratejisini emperyalizmin bir aracı olarak anlamaya yönelik “Roma ve Akdeniz Sikkeleri MÖ 200 – MS 64” projesinin bir parçasını oluşturuyor.

Dr. Jonathan Wood, “Gümüşün değerini düşürmek, gümüş arzındaki dalgalanmalarla başa çıkmanın bir yoluydu. Kendilerinin veya bir başkasının mevcut gümüşünü eritmek başka bir şeydi.” diyor.

“Romalılar için madeni paraları geri dönüştürmek, yeni gümüş çıkarmaktan çok daha ucuz olmalıydı; hem mali durumlarına hem de çevreye fayda sağlıyor olmalıydı.”

University of Liverpool. 16 Ekim 2023.

Makale: Wood, J. R., Ponting, M., & Butcher, K. (2023). Crisis? What crisis? Recycling of silver for Roman Republican coinage. Archaeological and Anthropological Sciences, 15(10), 147.