Anadolu’dan Göçen İlk Çiftçiler Romanya’daki Avcı Toplayıcılarla Birbirine Karıştı

DNA çalışmaları, Anadolu’dan göçen ilk çiftçilerin yaklaşık 10.000 yıl önce avcı toplayıcılarla karşılaştıklarında, düşmanlık yerine çok yakın bir ilişki kurduklarını gösteriyor.

Schela Cladovei, Romanya’daki bir mezar içinde iskelet. F: Clive Bonsall

İnsanlık tarihinin çoğunda atalarımız avcı toplayıcıydı ve çoğunlukla avcılık, balık tutma ve yabani yiyecek toplayarak yaşayan göçebe insanlardı. Yaklaşık 10.000 yıl önce, Mezopotamya’da tarım gelişti ve hızla dünyanın diğer bölgelerine yayıldı. Tarımın Avrupa’ya yayılımı, ilk çiftçilerin göçleri sayesinde oldu. Peki çiftçiler avcı toplayıcılarla ilk karşılaştıklarında ne oldu?

Current Biology dergisinde yayımlanan yeni DNA kanıtları, en azından günümüzde Romanya olarak bilinen alanda, avcı toplayıcıların ve çiftçilerin yan yana yaşadığını, birbirleriyle karıştıklarını ve çocuk sahibi olduklarını gösteriyor.

Cambridge Üniversitesi’nden araştırmanın eş yazarı Andrea Manica, “Hızlı bir yayılım sonucunda çiftçiler bu bölgeye çok kısa sürede geldi. Muhtemelen, iki topluluk arasında giderek artan temas ve karışım ile, avcı toplayıcı popülasyonlarıyla, yüzyıllarca hatta bin yıl boyunca yan yana yaşadılar.” diyor.

Araştırmanın baş yazarı Gloria Gonzalez-Fortes ve ekibi, Romanya’dan 8800 ila 5400 yıl öncesine ait dört eski insan genomunu elde ettikten sonra bu sonuçlara vardı. Bu bağlamda, İspanya’daki iki avcı toplayıcı insan genomun yanı sıra, Avrupa bölgelerinden bilinen diğer erken genomları analiz ettiler.

Edinburgh Üniversitesi’nden araştırmanın eş yazarı Clive Bonsall, yerli avcı toplayıcıların eserleri, mimarileri, mezar gelenekleri, sanat ve vücut süsü gibi kendi maddi kültürleri ile arkeolojik olarak göçmen çiftçilerden ayırt edilebileceğini açıkladı. Bu iki grup, aynı zamanda arkeolojik katmanlarda günümüze kadar kalabilen yiyecek kalıntıları ve iskeletlerinin kimyasal analizleri ile de birbirinden farklılık gösteriyor.

İspanya’daki Chan do Lindeiro arkeolojik alanında bulunmuş ve 9000 yıl önce yaşamış bir avcı toplayıcı kadının yüz rekonstrüksiyonu. F: Serrulla and Sanín

Bonsall, “Örneğin bizim çalıştığımız bölgede, avcı toplayıcılar her ne kadar köpekleri yanlarında tutsa da, hayvanları yetiştirmedi ya da evcilleştirmedi. Çanak çömlek kullanmadılar ve ölülerini farklı yöntemlerle gömdüler.” diyor.

Yapılan DNA analizi, erken Romanya genomlarının yerel avcı toplayıcılardan önemli miktarda etkilendiğini, ancak yine de Anadolu’dan gelen çiftçilerden de büyük bir katkı olduğunu ortaya koydu. Bu sonuca göre, bölgedeki bazı avcı toplayıcılar, ilk çiftçilerle cinsel ilişkiye girdi ve çocuk yetiştirdi.

Bilim insanları, bölgenin zorlu ikliminin, çiftçilere diyetlerini avcı toplayıcı faaliyetlerinden gelen yiyeceklerle desteklemesine ve iki ayrı grubun bir araya gelmesine yardımcı olabileceğinden şüpheleniyor.

Söz konusu insan kemiklerinin kimyasal olarak incelenmesi, iki kültürün birleştirilmesinin ardından hepsinin diyetlerini genişlettiğini ortaya koyuyor. Bonsall, erken Güneydoğu Avrupa çiftçilerinin buğday ve arpa gibi hububat ekimi yaptığını ve bezelye, mercimek gibi baklagilleri yetiştirdiklerini söyledi. Ayrıca koyun, keçi, sığır ve domuz yetiştirdiler.

Çalışmada incelenen tüm bireylerin laktoz intoleransı olmasına rağmen bazı süt ürünleri tükettikleri belirlendi. Cambridge Üniversitesi’nden araştırmanın eş yazarı Eppie Jones, “İnsanların süt içmesine izin veren mutasyon, Bronz Çağ (MÖ 2300) öncesinde Avrupa’da tespit edilemedi.” diyor.

Bir diğer yandan avcı toplayıcılar bol miktarda fındık, bitkisel gıdalar, balık ve kabuklu deniz hayvanlarını masaya getirdi. Tuna Nehri kıyısındaki bazı avcı toplayıcılar balıkçılıkta çok yetenekliydi ve balıkçı köyü olarak bilinen daha kalıcı yerleşim yerlerinde yaşadı.

Daha önce çiftçilerin avcı toplayıcı topraklarında yerleştikleri ve yerli popülasyonları dışladığı düşünülüyordu, ancak DNA kanıtları, en azından bazı durumlarda iki grubun büyük kültürel farklılıklarına rağmen birlikte yaşamayı başarabildiklerini gösteriyor.

Jones, yeni bulguların önceki araştırmalarla birleştirildiğini belirtti ve şöyle devam etti;  “Gruplar arasındaki karışımın miktarı, Avrupa’nın farklı bölgelerinde değişiklik gösteriyor. Orta ve Batı Avrupa’da gelen çiftçiler yerli nüfusun yerini büyük oranda almışken, Baltık gibi daha kuzeydeki bölgelerde çiftçiler genetik bir etkisi olmadı. Romanya’da, bu iki sürecin bir karışımı olduğunu bulduk. Avcı toplayıcılar ve çiftçiler hem kültürlerini hem de genlerini paylaşıyorlardı.”

Gelecekte araştırmacılar, avcı toplayıcıların çoğunlukla tarım topluluklarına entegre edilmesinden mi yoksa başka bir dinamikten kaynaklanıp kaynaklanmadığına karar vermek için avcı toplayıcı ve çiftçi karışımı hakkında daha fazla bilgi edinmeyi umuyor.

DNA Sayesinde Avrupa’nın İlk Tarımcılarının İzi Anadolu’ya Sürüldü

8.000 Yıl Önce Avrupa’ya İlk Tarımı Egeliler Getirdi

Avrupa’nın İlk Çiftçilerinin Kökeni Anadolu’ya Dayanıyor

Seeker.com. 25 Mayıs 2017

Makale: Gonzalez-Fortes and Jones et al. Paleogenomic Evidence for Multi-generational Mixing between Neolithic Farmers and Mesolithic Hunter-Gatherers in the Lower Danube Basin. Current Biology, 2017