5.000 Yıllık Mezarlar, Ana Soylu Bir Topluma İşaret Ediyor

Panoría megalitik nekropolünde yapılan bir araştırma, mezarlardaki kadınların erkeklerden iki kat daha fazla olduğunu ortaya koydu

Disiplinler arası bir araştırma ekibi, İspanya’nın Granada kentindeki Panoría megalitik nekropolünde şaşırtıcı bir keşif yaptı: Kadınların erkeklerden iki kat fazla gömüldüğü ortaya çıktı. Bu fark, genç nüfus arasında daha da belirgin; her bir erkek birey için 10 kadın gömülmüş.

Panoría nekropolü, Sierra Harana’nın en doğu ucunda, Granada’nın Darro kasabasında yer alıyor. Nekropol, en az 19 mezardan oluşuyor ve 2015 ile 2019 yılları arasında 9 mezar kazıldı. Bu mezarlar toplu gömüt alanlarıydı ve kazılardan 55.000’den fazla insan iskeleti kalıntısı çıkarıldı. Bu kalıntıların tarihlendirilmesi, ilk gömütlerin 5.600 yıl önce yapıldığını ve mezarlığın 4.100 yıl öncesine kadar aralıklı olarak kullanıldığını gösteriyor.

Yakın zaman önce Scientific Reports dergisinde yayımlanan bir çalışmada, yeni biyoarkeolojik yöntemler kullanılarak DNA ve diş minesi içinde bulunan Amelogenin adlı proteinin analiziyle kromozomal cinsiyet tespit edildi.

(İlgili: Kelt Elitleri Gücü Anne Soyundan Miras Alıyordu)

Bu sayede, megalitik anıtlarda gömülü kişilerin biyolojik cinsiyetlerine dair net bir demografik profil ilk kez elde edildi. Şaşırtıcı bir şekilde, sonuçlar kadın gömütlerin, erkek gömütlerine kıyasla iki kat daha fazla olduğunu ve genç bireyler arasında bu oranın her bir erkek için 10 kadın olacak şekilde daha da belirginleştiğini ortaya koydu.

Bu oran, insan popülasyonlarının olağan kompozisyonundan, yani yaklaşık bire bir oranından oldukça farklı. Sadece savaşlar, çatışmalar veya yoğun göç süreçleri gibi istisnai durumlarda bu oran bir cinsiyet lehine değişir.

Peki, Panoría’da gömülü popülasyonda bu kadar belirgin bir cinsiyet yanlılığına ne sebep olmuş olabilir? Kadınlar lehine olan bu yanlılık, incelenen tüm mezarlarda, her yaş grubunda ve nekropolün kullanım süresi boyunca görülüyor.

Araştırmacılar, bu durumun mezarlarda gömülü farklı sosyal grupları etkileyen, zaman içinde oldukça kalıcı ve belirleyici bir sosyal karar olduğunu doğruluyor. Bu nedenle, Panoría’da bulunan eğilimin nedeni olarak olağanüstü veya öngörülemeyen olaylar elenebilir.

Eğer cinsiyet yanlılığı sosyal bir karar ise, bu cenaze ritüellerinde kadınların aşırı temsil edilmesinin nedeni ne olabilir? Biyolojik akrabalık ilişkilerinin, farklı mezar yapılarında gömülme kriteri olduğu göz önüne alındığında, kadın bireylerin aşırı temsil edilmesi, öncelikle anaerkil soy hattına dayalı bir cenaze pratiğini işaret edebilir.

Bu durum, aile ilişkilerinin ve toplumsal aidiyetin anne soyu üzerinden belirlendiği anlamına gelir. Bu da, kadınlar lehine olan yanlılığı ve genç erkek bireylerin yokluğunu açıklayabilir, çünkü bu bireyler diğer akraba gruplarına katılmış olabilir. Bu, antropolojide erkek dış evliliği (exogami) olarak bilinen yaygın bir uygulama.

Her halükarda, kadınların aşırı temsil edilmesi, cinsiyetin cenaze ritüelleri ve kültürel geleneklerde önemli bir rol oynadığı, kadın merkezli bir sosyal yapıyı işaret ediyor.

University of Granada. 25 Eylül 2024.

Makale: Marta, DZ.B., Gonzalo, A.J., Margarita, S.R. et al. (2024). Female sex bias in Iberian megalithic societies through bioarchaeology, aDNA and proteomics. Sci Rep 14, 21818.