3.000 Yıllık Saçlarda Uyuşturucu Kullanımı Belgelendi

Akdeniz adasındaki mağarada bulunan saçlar, insanların 3.000 yıl önce halüsinojenik uyuşturucu kullandığına dair doğrudan kanıt sağlıyor.

İspanya Menorca’daki bir mezar alanından alınan insan saçlarının analizi, eski insanların bitkilerden elde edilen halüsinojenik uyuşturucular kullandığını gösteriyor.

Bulgular, Avrupa’da ritüel törenlerin bir parçası olarak kullanılmış olabilecek eski uyuşturucu kullanımının ilk doğrudan kanıtı olma özelliğini taşıyor.

(İlgili: Bu Çocuk Kurban Edilmeden Önce Psikoaktif Kaktüs Yemiş)

Avrupa’da tarih öncesi uyuşturucu kullanımına ilişkin önceki kanıtlar, Tunç Çağı kaplarında afyon alkaloitlerinin tespiti, ritüel bağlamlarda uyuşturucu bitki kalıntılarının bulunması ve sanatsal tasvirlerde uyuşturucu bitkilerinin ortaya çıkması gibi dolaylı kanıtlara dayanıyordu.

Elisa Guerra-Doce ve meslektaşları, ilk olarak yaklaşık 3.600 yıl önce yerleşim yeri olan ve yaklaşık 2.800 yıl öncesine kadar mezar alanı olarak kullanılan bir odayı içeren Menorca’daki Es Càrritx mağarasından saç tellerini incelediler.

Önceki araştırmalar, bu mağara odasına yaklaşık 210 kişinin defnedildiğini gösteriyor. Bununla birlikte, belirli bireylerin saç telleri kırmızıya boyandı, eş merkezli dairelerle süslenmiş ahşap ve boynuz kaplara yerleştirildi ve mağaranın daha gerisindeki ayrı, kapalı bir odaya götürüldü. Bu saç telleri yaklaşık 3000 yıl öncesine kadar uzanıyor.

Araştırmacılar, atropin, skopolamin ve efedrin alkaloidlerinin varlığını test etmek için Ultra Yüksek Performanslı Sıvı Kromatografisi ve Yüksek Çözünürlüklü Kütle Spektroskopisi kullandılar. Atropin ve skopolamin, itüzümü bitki ailesinde doğal olarak bulunur ve sayıklamalara, halüsinasyonlara ve değişen duyusal algıya neden olabilir. Efedrin ise belirli çalı ve çam türlerinden elde edilen ve heyecanı, uyanıklığı ve fiziksel aktiviteyi artırabilen bir uyarıcı. Araştırmacılar, üç kopyalanmış saç örneğinde skopolamin, efedrin ve atropin saptadılar.

Araştırmacılar, bu alkaloitlerin varlığının, adamotu (Mandragora autumnalis), banotu (Hyoscyamus albus) veya şeytanelması (Datura stramonium) ve çam (Ephedra fragilis) gibi bazı itüzümü bitkilerinin tüketiminden kaynaklanmış olabileceğini öne sürüyorlar. Ayrıca bu uyuşturucu bitkilerinin bir şaman tarafından gerçekleştirilen ritüel törenlerin bir parçası olarak kullanılmış olabileceğini öne sürüyorlar.

Ahşap kapların üzerindeki eşmerkezli daireler gözleri tasvir ediyor olabilir ve uyuşturucuya bağlı değişen bilinç durumuyla ilgili içsel görüş için bir metafor olabilir. Araştırmacılar, yaklaşık 2.800 yıl önceki kültürel değişimler nedeniyle, bu eski gelenekleri korumak için ahşap kapların mağara odasında saklandığını düşünüyor.

Nature Publishing Group. 6 Nisan 2023.

Makale: Guerra-Doce, E., Rihuete-Herrada, C., Micó, R. et al. (2023). Direct evidence of the use of multiple drugs in Bronze Age Menorca (Western Mediterranean) from human hair analysis. Sci Rep 13, 4782.