Törensel Viking Kalkanları Aslında Savaşta Kullanılıyordu

Analizlere göre, Gokstad gemisinde bulunan Viking kalkanları kesinlikle törensel değildi ve göğüs göğüse çarpışmalarda kullanılmış olabilir.

Norveç’teki ünlü bir gemi mezarında bulunan düzinelerce Viking kalkanı, uzun süredir düşünüldüğü gibi törensel değildi. Yeni bir çalışma bulgusuna göre bu kalkanlar, savaşta savaşçıları korumuş olabilir.

Yeni bir araştırmaya göre, 1880’de Norveç’in güneyindeki Gokstad gemisinde ortaya çıkarılan ahşap kalkanların yeniden analizi, bunların bir zamanlar ham deri (tabaklanmamış sığır derisi) ile kaplanmış ve göğüs göğüse çarpışmada kullanılmış olabileceğini gösteriyor.

(İlgili: Boynuzlu ‘Viking’ Miğferleri Aslında Farklı Bir Medeniyete Aitti)

Stockholm Üniversitesi’nden çalışmanın yazarı Rolf Warming, “Gokstad kalkanları, genellikle savaşta kullanılan kalkan anlayışımıza daha uygun. İşçilik, İskandinavya’da 3. yüzyılın başlarından 13. yüzyılın sonlarına kadar yaygın bir silah teknolojisi olan Cermen düz yuvarlak kalkan geleneğinde.” diyor.

Warming, gemideki mürettebatın her biri için bir tane olmak üzere toplam 64 kalkanın, geminin gövdesinin üst kenarı boyunca, kürek deliklerinin hemen üzerine bağlanmış şekilde bulunduğunu söylüyor.

Gemi bir zamanlar denizde, muhtemelen savaş, ticaret ve ulaşım için kullanılıyordu. Ancak 900 civarında, karaya sürüklendi ve bir Viking kralının cenazesi için kullanıldı.

Viking kalkanları

Warming’in yeniden analizi, kalkanların bir tarafta çıkıntı olarak bilinen demir bir yarımkürenin etrafındaki konik ahşap levhalardan veya kalaslardan ve diğer tarafta ahşap bir kulptan oluştuğunu gösteriyor, ancak yalnızca bir kulp günümüze ulaştı. Bunlar, kalkanları hafif ve manevra yapması kolay hale getirmiş olmalıydı.

Her bir kalkanın tahtaları, üst üste binen kalkanlara sarı ve siyah hilal görünümü verecek şekilde sarı veya siyaha boyanıyordu.

Geçmişte arkeologlar, bu kalkanların yalnızca törensel bir işlevi olduğunu ileri sürmüşlerdi. Ancak Warming’in elinde, kalkanların kalaslarını ve kenarlarını güçlendirmek için orijinal olarak ince bir ham deri tabakasıyla kaplı olduğuna dair kanıtlar var.

“Kalkan tahtalarının üzerinde böyle bir tabakanın kalıntıları olabilecek organik bir tabakanın parçaları var, ancak bunlar analiz edilmeyi bekliyor. Bununla birlikte, levhaların bir tür koruyucu tabakayı barındıracak şekilde inşa edildiğini gösteren dikiş delikleri ve yivli bir kenar şeklinde dolaylı kanıtlar var.”

Bu durum, Gokstad kalkanlarının sadece dekorasyon için değil, savaşta kullanım için olduğu fikrini güçlendiriyor.

Warming, “Bunlar muhtemelen gemiye ait olan ve gemideki mürettebat tarafından denizde veya karada kullanılan ekipman olarak yorumlanabilir.” diyor.

Deniz akıncıları

Gokstad’daki gibi gemiler Vikingler için çok önemliydi. Bu isim, saldırdıkları İngilizler tarafından İskandinav akıncıları için kullanılan bir terimden türemişti.

Tüm İskandinavlar Viking olmasa da, İskandinavya’da 8. yüzyıldan sonra para ve köleler için baskınlar yapılmaya başlandı, ta ki İskandinavlar 10. yüzyıldan sonra Hıristiyanlığa geçene kadar.

Viking gemilerinin kare yelkenleri vardı; ama aynı zamanda, kötü rüzgarlarda veya nehirlerde seyrederken kullanmak için kürekler de takılıyordu. Bu teknelerin ayrıca sığ ve hafif gövdeleri vardı, bu nedenle denizci Vikingler gerektiğinde karaya yaklaşabilir ve teknelerini kıyıya çekebilirdi.

Warming, Gokstad gemisindeki kalkanların bu tür durumlarda ekstra zırh veya “güç gösterisi” işlevi gördüğünü düşünüyor; ve Vikingler, göğüs göğüse çarpışma için gövdeden atlamış olabilir.

Savaşta kullanıldıklarına dair doğrudan bir kanıt yok, ancak kalkan göbeklerinde bazı düzensiz çentikler ve izler gözlemlendi. “Bunlara, kalkanların gerçek savaşta kullanılıp kullanılmadığını gösterebilecek dikkatli kullanım-yıpranma analizleri yapılması gerekir.”

Warming, kalkanların göğüs göğüse çarpışmanın önemli ancak genellikle gözden kaçan bir unsuru olduğunu söylüyor: “Kalkanlar bize bedensel hareket ve dolayısıyla dövüş teknikleri ve taktikleri hakkında çok şey söyleyebilir, bu yüzden onları ayrıntılı olarak belgelemek önemli.”

Çalışmaya dahil olmayan ancak kalkanlar üzerinde ayrı bir araştırma yürüten Oslo Üniversitesi Kültür Tarihi Müzesi’ndeki Viking Gemi Koleksiyonu’nun küratörü Jan Bill, Warming’in araştırmasını “ilginç ve iyi tartışılmış” olarak nitelendiriyor.

“Bu çalışma, başkaları tarafından da ortaya atılan ilgili bir soruyu gündeme getiriyor. Gokstad kalkanları hakkındaki gerçeğin karmaşık olması muhtemel ve bunu aydınlatmak için disiplinler arası araştırma gerekli.”

Live Science. 4 Nisan 2023.

Makale: Warming, R. F. (2023). The Viking Age shields from the ship burial at Gokstad: a re-examination of their construction and function. Arms & Armour, 1-24.