Neandertallerin Dünyasına Bir Bakış

Sırtlanların bir mağaraya sakladığı anlaşılan dokuz bireyin kalıntıları, Neandertal yaşamını aydınlatan son buluntulardan sadece biri.

Yaklaşık 40.000 yıl öncesine kadar Homo sapiens, bu gezegeni bilinen en yakın akrabamız olan Neandertallerle paylaşıyordu. Modern insanlardan daha kısa ve tıknaz olan bu homininler, Batı Avrupa’dan Orta Asya’ya kadar çeşitli bölgelerde yaşadılar ve arkeolojik buluntular, Neandertallerin son derece becerikli olduklarını ortaya koyuyor: taş aletler yaptılar, büyük hayvanları avladılar, ateş kullandılar, giysiler giydiler ve bazı sembolik davranışlarda bulundular, hatta muhtemelen ölülerini gömdüler.

(İlgili: 2022’de İnsan Evrimi Hakkında Yapılan 14 Keşif)

Bu yeteneklere rağmen, Neandertaller, Homo sapiens’in Avrupa’ya yaptığı büyük göçün ardından hızla düşüşe geçti. Bilim insanları, türümüzle rekabetin mi yoksa değişen çevre koşullarının mı yok oluşun birincil nedeni olup olmadığını hala tartışıyorlar, ancak Neandertal yerleşim yerlerinden elde edilen ipuçları, bu soruyla birlikte eski insan akrabalarımız hakkında daha pek çok soruyu yanıtlamaya yardımcı olabilir.

Örneğin İtalya’da, kullandıkları mağaralarda, barınaklarda ve geçici kamplarda Neandertal yaşamına dair yeni ayrıntılar keşfediliyor. Kısa süre önce, Roma’nın güneyindeki sahil kasabası San Felice Circeo yakınlarındaki Guattari Mağarası’nda, muhtemelen benekli sırtlanlar tarafından toplanan Neandertal kalıntıları keşfedildi.

Sırtlanların inlerinde kemik istifledikleri biliniyor ve bu eski kemik topluluğunda yedi Neandertal erkek, bir kadın ve genç bir erkek çocuğa ait kemikler bulunuyor; bu da araştırmacıları, bir Neandertal topluluğunun bir zamanlar bölgede yaşamış olabileceği sonucuna götürdü.

İtalya’nın dağlık ve kireçtaşı mağaraları açısından zengin olan bu bölgesi, eski insan topluluklarına barınak sağlamak açısından uygundu. Mağaralar, değişen mevsimlere göre avlarını takip eden göçebeler tarafından tekrar ziyaret edilecek bir sığınak görevi görmüş olabilirler.

Geçmişte araştırmacılar, bu eski insan akrabaları hakkında bilgi edinmek için Neandertal kemiklerine ve alet veya silah parçalarına güveniyorlardı. Ancak bugün uzmanlar, sakinlerinin fosil kalıntıları eksik olsa bile, yaşamları hakkında zengin bilgiler elde etmek adına Neandertal konutlarını aramak için gelişmiş araçlara sahipler.

Gelişen teknoloji ile Neandertallerin yaşadığı mağaraları incelemek, geçmişin izleriyle dolu terk edilmiş bir eve girmek gibi bir şey haline geldi. Son yıllardaki en dikkat çekici keşiflerden bazıları, Neandertal kalıntılarının bir zamanlar göz ardı edilen detaylarından geliyor.

Ocak külleri, ateşin kullanıldığını ortaya koyuyor, atılmış hayvan kemikleri, kasaplık tekniklerinin izlerini koruyor ve taş yongaların şekilleri, Neandertal alet üretiminin karmaşıklığına işaret ediyor. Kimyasal olarak tarihlendirilmiş pigmentler, Neandertallerin mağara resimleri yaptığını bile öne sürüyor.

Neandertaller hakkında, ne sıklıkta sembolik davranışlarda bulundukları ve ölümlerine tam olarak neyin yol açtığı gibi pek çok gizem varlığını koruyor. Ancak Neandertal yaşamının olağanüstü ayrıntılarını ortaya çıkaran yeni bilimsel keşiflerle, yakın insan akrabalarımız hakkında her zamankinden daha fazla şey öğreniyoruz.

National Geographic. 12 Ocak 2023.