Venedik’teki Bir Lagünün Tabanında Batık Yerleşim Keşfedildi

Venedik’teki bir lagünde, rıhtım ve yerleşim yerinden geriye kalan arkeolojik yapılarla birlikte Roma yolunun batık kalıntıları bulundu.

Gölün tabanında keşfedilen bu batık yerleşimi, lagünün olduğu bölgenin büyük bir kısmının bir zamanlar kuru arazi olduğunun kanıtı olma özelliğini taşıyor.

Araştırmacılar, kalıntıların, Venedik’in erken Orta Çağ’da kurulmasından yüzyıllar öncesine tarihlendiğini ve şu an lagünün kapladığı alana o zamanlarda karadan erişilebildiğini düşünüyor.

Venedik’teki Deniz Bilimleri Enstitüsü (ISMAR) ile birlikte yayınlanan yeni çalışmanın baş yazarı ve bir jeofizikçi olan Fantina Madricardo, “Venedik’in dış lagününün kuzey kesimindeki Treporti kanalındaki yeni keşifler, 1980’lerde bölgede yapılan arkeolojik bir araştırmanın bulgularını doğruluyor ve şu anda sular altında kalan bölgenin çoğunlukla kuru arazi olduğunu gösteriyor.” diyor. Bölgede muhtemelen birkaç küçük kalıcı yerleşim yeri ve onları yakındaki ticaret merkezlerine bağlayan yollar vardı.

(Venedik’te Kara Ölüm ve Karantinanın Doğuşu)

Madricardo, “Venedik lagünü, son buzullaşmanın ardından deniz seviyesindeki yükselmeden oluştu, bu yüzden uzun vadeli bir süreç. Roma zamanlarından beri – yaklaşık 2.000 yıl – orada deniz seviyesinin iki buçuk metre yükseldiğini biliyoruz. Bölgede muhtemelen birkaç küçük kalıcı yerleşim yeri ve onları yakındaki ticaret merkezlerine bağlayan yollar vardı.” diyor.

Deniz seviyesindeki değişiklik, şu anda su altında kalan geniş arazinin bir zamanlar kuru arazi olduğu anlamına geliyor. Arkeolojik kanıtlar ise bu arazinin en az bir iyi inşa edilmiş yola sahip olduğunu gösteriyor.

Yeni bir lagün

Venedik’in yüzyıllar öncesine dayanan bir tarihe sahip dünyanın sayılı şehirlerden biri olmasına karşın, Roma dönemine ait yazılı belgelerden hiçbirinde bölgede antik bir yerleşimin olduğuna dair herhangi bir kayıta rastlanmamıştı. Arkeologlar, Venedik’in, Batı Roma İmparatorluğu’nun 4. yüzyılın sonunda yıkılmasından sonra bölgedeki adalardaki köylerin bir araya gelmeye başlayarak kurulduğuna inanıyorlar.

Daha önce su yollarında ve lagündeki adalarda Roma dönemine ait eserler bulunmuştu, ancak Roma döneminde oradaki insan yerleşiminin kapsamı belirsizdi; bazı bilim insanları, bölgedeki nüfus yoğunluğunun o zamanlar için kayda değer olduğunu öne sürerken, bazı bilim insanları ise, bölgede o dönemlerde pek bir yerleşim yeri olmadığını savundu.

Madricardo, son çalışmada, Madricardo ve ekibinin 2020 yılında Treporti kanalında sonar taramaları kullandığını, arkeolojik dalışlar gerçekleştirdiğini ve burada 1140 metrelik bir mesafe için kuzey-doğu yönünde hizalanmış 12 arkeolojik yapı bulduklarını belirtti.

Madricardo, batık yapıların yaklaşık 2,7 metre yüksekliğinde ve 52 metre uzunluğunda olduğunu ve yapıların muhtemelen çevredeki kırsal alanın üzerine inşa edilmiş eski bir yol yatağının kalıntıları olduğunu söyledi.

Madricardo ayrıca, arkeolojik dalışlar sonucunda, Roma basolisine (antik Roma yollarının üst yüzeylerini döşemek için kullanılan taşlar) benzer şekilde, düz bir üst yüzeye ve oval bir alt yüze sahip olan taşlar ortaya çıkarıldığını söyledi.

Ekip ayrıca, yolun altına gizlenmiş, yaklaşık 9 metre derinlikte bir grup batık yapı buldu. Araştırmacılar, bu yapıların yol kenarındaki bir su kanalında uzanan eski bir iskelenin kalıntıları olabileceğini ve rıhtımın bir zamanlar basketbol sahasından daha büyük bir alanı kapladığını belirtiyor.

Venedik’te Antik Bir Yol

Madricardo ve meslektaşları, sular altında kalan yolun, bölgedeki rıhtımı çevre yerleşimlere bir yol ağıyla birbirine bağladığını düşünüyor; o zamanlar bu yollar şimdi lagün olan güney bölgesindeki kasabaları kuzeydeki Roma ticaret merkezi olan Altinum antik kentine bağlıyordu.

Yol muhtemelen, bugün lagünün en dıştaki adalarının bulunduğu yerde, bir kum tepesinden geçiyordu. Araştırmacılar, yolun uzunluğunun büyük bir kısmı için, yolun doğu tarafının denize kıyış olduğunu ve batı tarafında ise kapalı bir su yolundan oluştuğunu, böylelikle, yolun her iki tarafta da suyun olduğunu düşünüyorlar.

Madricardo, antik yol boyunca belirli aralıklarla birkaç küçük yerleşim yerinin kurulduğunu ve buna kanıt olarak ise arkeologların yol boyunca çatı kiremitleri, tuğlalar ve çanak çömlek gibi binalara dair çeşitli buluntular tespit ettiğini söyledi.

Madricardo’ya göre, Venedik’in doğudaki Punta Sabbioni kıyısında ve güneye doğru uzanan Lido adasında birkaç büyük iskelenin inşası da dahil olmak üzere, 19. ve 20. yüzyılın başlarından itibaren bölgede meydana gelen büyük kentsel gelişmeler bölgedeki arkeolojik araştırmalar için bir engel teşkil ediyordu. 

Ancak şimdi, Madricardo ve ekibi su altı kültür mirasının ortaya çıkarılması ve korunması için yerel makamlarla iş birliği içerisinde olarak batık kalıntıları daha fazla araştırabilmeyi umuyorlar.

Bilim insanları, yolun ne zaman inşa edildiğini ve üzerinde bulunduğu arazinin sular altında kalmadan önce ne kadar süre kullanıldığını tam olarak söyleyemiyorlar.

Bölge son 200 yılda tamamen değiştirilmiş olmasına rağmen, Madricardo ve ekibi, lagünün tabanından elde edilen tortu kalıntılarının radyokarbon tekniği ile tarihlenebileceğini ve lagünün yaşını ve ne kadar süredir kullanıldığı hakkında daha fazla bilgi edinebilmeyi umuyor.

Fotoğraflar:

1. Roma dönemine ait Treporti kanal yolunun nasıl olabileceğine dair bir rekonstrüksiyon. Lagünü yolun solunda, Adriyatik Denizi’nin sağında kalıyor. C: A. Calandriello and G. D’Acunto.
2. Ekip, kuzeydoğuda gemiler için bir iskele işlevi görebilecek bir yapı ile birlikte batık bir Roma yolunun bir bölümünü belirledi. C: F. Foglini.

Live Science. 22 Temmuz 2021.

Makale: Madricardo, F., Bassani, M., D’Acunto, G., Calandriello, A., & Foglini, F. (2021). New evidence of a Roman road in the Venice Lagoon (Italy) based on high resolution seafloor reconstruction. Scientific Reports, 11(1), 1-19.