Bu Dinozor Yürümeden Önce Emekliyordu

Fosillere göre, “fare kertenkele” dinozorlar, yaşla ilişkili olarak emeklemekten yürüyüşe geçişi yaşayan az sayıdaki hayvandan biriydi.

Bir bebeğin dört ayak üzerinde dururken iki ayak üzerinde yürümeyi öğrenmesi önemli bir andır, özellikle de bunun hayvanlar âleminde ne kadar ender olduğunu düşünürsek. Sadece birkaç türün yaş aldıkça böyle bir değişimi yaşadığı düşünülüyor ve bunların tamamı da dinozorlardan oluşturuyor.

Şimdiyse araştırmacılar bu listedeki bir üye hakkında ilgi uyandırıcı yeni bazı kanıtlar ortaya koyuyor. Bu üye, Mussaurus patagonicus adlı bir sauropod dinozoru.

(Yarasa Kanatlı Yeni Dinozor Türü Keşfedildi)

Mussaurus yumurtadan çıktığında, bir insanın avucuna sığabilecek kadar küçük boyuttaydı; bu yüzden de ona “fare kertenkele” anlamına gelen bu dahice ismi verdiler. Yine bu canlı, etraftaki eğrelti otlarını ve diğer bitkileri yalayıp yutarak 8 yılın sonunda bir tondan daha ağır hale geldi.

Yayımlanan yeni araştırmada bilim insanları, dinozorun beden büyüklüğü ve şeklindeki bu büyük artışın onun hareket ediş şeklini değiştirdiğini savunuyor.

Bu bilim insanları yaşamın 3 aşamasını gösteren neredeyse bütün halindeki göz alıcı bir dizi fosili kullanarak, erken dönem Jurasik dinozorları ve vücut ağırlık merkezlerinin yaş aldıkça nasıl değiştiğini gösteren 3 boyutlu interaktif bir model geliştirmeyi başardı. Yaşamının erken aşamalarında hayvanın büyük başı ve boynu, iyi gelişmiş ön kolları üzerine yatık bir pozisyondaydı. Fakat kuyruğu geliştikçe, ağırlık merkezi leğen kemiği bölgesine doğru kaydı ve bu da hayvanı iki ayağın üzerinde yürümeye izin verecek bir duruşa getirdi.

Çalışmanın başında bulunan Arjantin’deki La Plata Müzesi’nden paleontolog Alejandro Otero, “Bu modelin tüm sauropodlar için geçerli olup olmadığını bilmiyoruz. Ancak bu grubun hareketlerinin insanlara benzer bir şekilde değişmesi büyüleyici bir şey.” diyor.

Tarih öncesinin anlık bir fotoğrafı

Soyları tükenmiş hayvanlar üzerinde çalışmanın en zor yanlarından biri, bilim insanlarının genellikle her bir canlı yaratık hakkında ancak küçük bir anlık fotoğrafını görebilmeleri. Bu anlık fotoğrafta genellikle, daha küçük ve daha az fosilleşebilir durumda olduğu yumurtadan çıkış anı ya da yavruluk dönemi yer almıyor.

Çalışmanın eş yazarı, Londra Üniversitesi Kraliyet Veterinerlik Koleji’nden bir evrimsel biyomekanik profesörü John Hutchinson, “Elimizde yeni doğmuş halini, bebekliğini ve yetişkinliğine kadar olanları bildiğimiz az sayıda dinozor var ve Mussaurus da bunlardan biri; 20 yıl önce sormamızın mümkün olmadığı yeni, birçok heyecan verici soruyu sormamızı sağlıyor.” diyor.

(Bilinen En Büyük ve En Yaşlı T. rex Bulundu)

Örneğin, şu anki çalışmaya bilgi sağlayan fosilleri bir araya getirebilmek yarım asırdan fazla bir zaman aldı. Bilim insanları bunları ontogenetik seriler olarak adlandırdı ve oldukça değerliler.

Çalışmanın içinde yer almayan, AAAS  Bilim ve Teknoloji Politikaları  kurumunda bir paleontolog olan Shaena Montanari, “Biz genellikle her bir dinozor türünün tek bir monolitik varlık tarafından temsil edildiğini düşünürüz; ancak diğer tüm hayvanlar gibi dinozor fosilleri de çok nadir olduğu için, onların genellikle görme şansı bulamadığımız bir büyüme dizisi vardır.” diye aktarıyor.

İlk dinozorlar yaptı

Mussaurus, dinozor soy ağacında hayvanlar yaşlandıkça hareket şeklini değiştiren tek sınıf olma özelliğini taşıyor.

Güney Afrika’daki Witwatersrand Üniversitesi’nde dinozorlardaki hareket değişiklikleri üzerine çalışan bir doktora adayı olan Kimi Chapelle, içlerinde Maiasaura, Iguanodon, Psittacosaurus, Dryosaurus ve Massospondylus  gibi türlerin de bulunduğu birkaç dinozorun bunu yaptığı hakkında hipotezlerin olduğunu söylüyor. Dahası;  Kimi Chapelle’e göre, bazı türlerde ters yönde bir kayma gözlenmiş. Yani iki ayak üzerinde yürümekten dört ayak üzerinde yürümeye geçilmiş. Bir şeyleri değiştirme eğilimi dinozor evrimine dahi yansır.

Chapelle, “Dinozor ataları iki ayaklıydı, ancak dört ayaklılık iki büyük soydan bağımsız olarak evrim geçirdi.” diyor. Buna Triceratop, Stegosaurus ve  Ankylosaurus birçok ünlü dört ayaklı dinozorların yer aldığı Ornithischia takımı da dahil.

Dinozorlar arasında gerçekleşen tüm bu değişikliklere rağmen, bilim insanları yaşayan hayvanlarda bu şekildeki davranış değişiklikleri örnekleri bulmakta gerçekten de büyük zorluklar yaşıyor.

Çalışmanın eş yazarlarından, Kraliyet Veterinerlik Koleji’nde doktora sonrası araştırmalarını sürdüren Andrew Cuff, “İnsanlar belki de en iyi ve gerçekten bilinen tek örneklerdi. Bu, görülmesi gerçekten çok nadir bir şey. Bu yüzden, bu türün fosil kayıtlarında bunu görmek oldukça heyecan verici.” diyor.

National Geographic. Jason Bittel. 20 Mayıs 2019.

Makale: Otero, A., Cuff, A. R., Allen, V., Sumner-Rooney, L., Pol, D., & Hutchinson, J. R. (2019). Ontogenetic changes in the body plan of the sauropodomorph dinosaur Mussaurus patagonicus reveal shifts of locomotor stance during growth. Scientific reports, 9(1), 7614.