Stonehenge’i İnşa Edenler İskoçya’dan Getirilen Hayvanları Yiyordu

Tarihöncesi insanlar, anıt inşa edenleri beslemek ve cömert kış festivalinin bir parçası olabilmek için, 800 kilometre uzaktaki kuzeydoğu İskoçya’dan Stonehenge’e hayvanlar getiriyordu.

Bir sanatçının Stonehenge inşaatçıları tarafından tüketilen bazı yiyeceklere dair izlenimi. F: Andre Pattenden / PA

Wiltshire’daki ünlü Stonehenge’in yakınında bulunan hayvan dişleri ve kemiklerinin incelenmesi, ineklerin ve domuzların yüzlerce kilometrelik eski yollardan getirildiğini ve hatta tekne ile güney İngiltere’ye getirilmiş olabileceğini gösteriyor.

Bulgular, MÖ 2500 yıllarında Stonehenge’in, batı Galler’den kuzey İngiltere yaylaları ve İskoç kıyıları da dahil olmak üzere Britanya’nın her yerinde hac ve kutlama yeri olarak bilinen bir yer olabileceği anlamına gelebilir. (Stonehenge’teki Dikili Taşlar Daha Önce Başka Yerde Kullanılmış Olabilir)

UCL, York, Cardiff ve Sheffield üniversitelerinden oluşan ekip, Feast (şölen) adında bir sergide sergilenmek üzere on yıldır süren bir projede çalışıyor.

Sergide öne çıkan bulgular arasında, şimdi nesli tükenmiş olan ve kıvrımlı boynuzlara sahip bir yaban öküzü kafatası var. Ayrıca Güney Galler’deki bir gölün dibinde bulunan MÖ 700 yılına tarihlenen bronz bir kazan yer alıyor.

Ancak en ilginç bulgular, Stonehenge’in 1,5 kilometre kuzeydoğusundaki Durrington Duvarları adında bir neolitik köyde keşfedilen 38.000 kemik ve dişin bir kısmının (bunların %90’ı domuz; %10’u sığır) incelenmesinden kaynaklanıyor.

Durrington Duvarları sadece 50 ila 100 yıl boyunca yerleşilmiş bir köydü. Ancak burada, tapınağı inşa edenlerin ve ikonik taşların yerine konduktan sonraki ilk ziyaretçilerin kaldığına inanılıyor.

Bilim insanları, Durrington Duvarları’nda bulunan domuz dişlerinde stronsiyum gibi elementleri inceliyorlar. Stronsiyum izotopları, hayvanın gençken beslediği yerin jeolojisine göre kimyasal olarak farklı olduğundan, canlıların nereden geldiğini keşfetmek mümkün olabiliyor.

Araştırmalara göre, MÖ 2500 yıllarında Stonehenge, Britanya boyunca tanınıyor olabilir. F: Peter Richardson / İngiliz Kültürel Mirası

Sergide yer alan bir harita, Durrington Duvarları’nda bulunan hayvanların neredeyse kesinlikle İngiliz anakarası boyunca taşındığına işaret ediyor.

İngiliz Kültürel Mirası tarihçisi Susan Greaney, teorinin, insanların anıtın inşasına yardım etmek ve inşa sırasında ve sonrasında ziyafete katılmak için hayvanlarıyla gelmiş olabileceği olduğunu söylüyor.

“Bu araştırmaya göre insanlar, İngiltere’nin her yerinde sığır ve domuz yetiştiriyor ve onları Stonehenge’e getiriyor. Bu da, Britanya boyunca insanların Stonehenge’den haberdar olduğu anlamına geliyor.”

“Stonehenge’in etki alanının ne kadar büyük olduğunu düşünmek inanılmaz. Kuzeydoğu İskoçya’dan gelenler muhtemelen teknelerle geliyordu. Belki de her topluluk kendi domuzunu getirmek zorundaydı.” (Bulunan Köpek Dişi Stonehenge Bölgesinin Önceden de Özel Olduğunu Gösteriyor)

Domuzların hangi yaşta öldürüldüğü, dişlerinin ne kadar yıpranmış olduğuna bakarak hesaplanabilir. Greaney, bu domuzların genellikle dokuz aylıkken öldürüldüğünü söylüyor.

“Normalde baharda doğarlar, bu nedenle kışın ortasında öldürüldüklerini öne sürmek mantıklı olur. Belki de insanlar gündönümü kutlamaları için buraya geliyordu. Bu da mantıklı olur, çünkü bu dönem, hayvan yetiştirmek gibi işlerle daha az meşgul olacakları bir zaman.”

1911’de Galce gölünün tabanında bulunan bronz pişirme kazanı. İlk demir çağı, MÖ 700. Stonehenge yakınlarında başka bronz kazan parçaları da bulunmuştu. F: Sam Frost

Bazı domuz dişlerinin çürümüş olduğu tespit edildi, bu da hayvanların bal veya tahıl püre ile beslendiğini düşündürüyor. Ayakları ve alt bacaklarındaki yanık izleri ise, büyük olasılıkla açık ateşlerde kavrulmuş olduklarına dair bir işaret.

Birçok kemiğin, “eklemli olarak” bulunması ve anatomik olarak doğru konumlarında diğer kemiklerle bağlantılı bulunması, bu tarih öncesi tüketicilerin, besinlerin her bir miktarını yemeye niyetli olmadıklarını ve yemeklerini dikkatsizce attıklarını gösteriyor. (Stonehenge’i İnşa Etmek Sanıldığından Çok Daha Kolay Olabilir)

Greaney, “Kıt kanaat geçinen insanlar değillerdi. Bu büyük bir şans.” diyor. Bulgular, zeki mimarlar olmanın yanı sıra, bu eski insanlar için toplulukların iyi beslenmiş olmasının ne kadar önemli olduğunu gösteriyor.

“Devasa taşların kaldırılması inanılmaz bir başarıydı, ancak bunları inşa edenlerin beslenmesi de öyle.”

The Guardian. 19 Ekim 2017.