465 Milyon Yıllık Bir Trilobitin Son Yemeği Ortaya Çıkıyor

Paleontologlar, neredeyse hiç bozulmamış bir fosilde bağırsak içeriği korunmuş 465 milyon yıllık bir trilobiti tanımlıyor.

Üç boyutlu olarak korunan ve türünün tek örneği olan bu fosil, bir asırdan fazla bir süre önce keşfedildi.  Ancak senkrotron tomografinin son teknoloji görüntüleme yöntemleri sayesinde içeriği ancak şimdi ortaya çıktı. Araştırma, trilobit ekolojisi ve bu canlıların Paleozoik ekosistemlerdeki rolleri hakkındaki anlayışımızdaki temel bir boşluğu dolduruyor.

Fosilleşmiş trilobit, özel bir koleksiyoncu olan Karel Holub tarafından 1908 yılında keşfedildi ve o zamandan beri Rokycany müzesinde muhafaza ediliyor.

Çalışmanın ilk yazarı Petr Kraft, “Bu örneği çocukluğumdan hatırlıyorum. Büyükbabamın en sevdiği fosildi. Bu nedenle fotoğrafı bir zamanlar gönüllü olduğu Rokycany Müzesi’ndeki paleontoloji ofisinde asılıydı.” diyor.

(İlgili: Fosillere Göre Trilobitlerin Gizli Bir Üçüncü Gözü Vardı)

Fakat paleontologlar, trilobitin gövdesinin soyulmuş orta ekseninde görülebilen kabuk parçalarının, korunmuş sindirim sistemi içeriğini temsil ediyor olabileceğini 21. yüzyılın başlarında fark ettiler. O dönemde nadir bulunan bu fosile zarar vermeden bunları incelemek mümkün değildi.

Bilim insanları, bağırsaktaki tüm kabuk parçalarını tahribatsız olarak yüksek çözünürlükte görüntülemesine olanak tanıyan, senkrotron tomografisi adı verilen güçlü bir aracı kullanarak önemli bir atılım yaptı. Rokycany trilobiti, Fransa’nın Grenoble kentindeki Avrupa Synchrotron’da (ESRF) incelenen ilk Çek fosilleri arasında yer alıyor.

2020’de Science dergisinde yayınlanan omurgalı dişlerin kökeni üzerine bir makalede bu zaman alıcı ama etkili görüntüleme yöntemleri kombinasyonunu ilk kez kullanan kişi olan Valéria Vaškaninová, “Çoğu insanın hastane BT taramalarından bildiğine benzer kesit görüntüleri elde etmek yalnızca ilk adımdı. Bunu, yeniden yapılandırma yazılımı kullanarak bireysel yapıların manuel olarak bölümlendirilmesi takip etti. Fosilin üç boyutlu modeli daha sonra sanal bir fotoğraf stüdyosunda işlendi, bu da görüntü derinliğini artırdı ve son derece bilgilendirici bir figür ortaya çıkardı” diyor.

Trilobit Bohemolichas incola’nın sindirim sistemi , bazıları tür düzeyinde tanımlanabilen ostrakodlar , çift kabuklular ve derisi dikenliler gibi deniz omurgasızlarına ait kalkerli kabuklar ve parçalarla yoğun bir şekilde doluydu. Yazarlar, trilobitin fırsatçı bir çöpçü, hafif kabukları kırıcı ve kolaylıkla parçalanan ya da bütünüyle yutulabilecek kadar küçük olan ölü ya da canlı hayvanları yiyen bir haycan olduğunu öne sürüyorlar.

Bağırsak içeriğindeki ince kalkerli kabukların bile sindirim sistemi boyunca kısmen bile çözünmemesi dikkat çekiciydi. Bu onların asidik bir ortama maruz kalmadıklarını gösteriyor. Modern kabuklularda ve at nalı yengeçlerinde nötre yakın veya hafif alkali bir bağırsak ortamı da gözlemlenebilir, bu da bunun eklembacaklıların atalarından kalma bir karakter olabileceğini düşündürüyor.

Bu çöpçü canlı, ölümden sonra diğer çöpçülerin hedefi haline gelmişti. Araştırmacılar, çamurlu deniz tabanında sığ bir derinlikte gömülü olan trilobitin leşine giren çok sayıda küçük çöpçü izini keşfettiler. 

Bu çöpçülerin alışılmadık bir şekilde bağırsaklardan kaçınarak yumuşak dokuyu hedef aldıkları açıktı. Çöpçüler, sindirim sisteminin iç ortamının zararlı olduğunu ve hala çalışan sindirim enzimleri içerdiğini hissetmiş olabilir.

Charles University. 27 Eylül 2023.

Makale: Kraft, P., Vaškaninová, V., Mergl, M. et al. (2023). Uniquely preserved gut contents illuminate trilobite palaeophysiology. Nature 622, 545–551.