Binlerce Yıl Sonraki Arkeologlara Bırakılacak Belgeler Hazırlanıyor

İnsanlığın Hafızası Projesi ile, insanlığın sahip olduğu en önemli bilgiler seramik tabletlere işlenip tuza gömülerek gelecekteki arkeologlara bırakılacak.

Sümerlerin 5000 yıl önce yazdığı ve Irak çöllerinde binlerce yıl gömülü kalan kil tabletler, insanlığa ait ilk yazılı belgeler olarak görülüyor. Bu tabletlerdeki dili çözmek arkeologların çok uzun zamanını alsa da, çözüldükten sonra Sümerler hakkında birçok soruya yanıt oldu.

Her ne kadar bu tabletler bize Sümerler hakkında çok şey anlatsa da, gelecekteki arkeologların günümüzdeki yaşamı anlayabilmesini sağlayacak kalıcı eserler bırakma konusunda bazı endişeler mevcut.

İnternet güvenli bir depolama yeri değil

Günümüzde neredeyse herkesin kullandığı dijital dünyada bütün veriler birkaç tuşta silinebilecek elektronik 1 ve 0 rakam dizilerinden ibaret. İnternet çağında artık çok kolay bir şekilde birçok bilgiye ulaşabiliyoruz. Fakat bunlar bir gün aniden yok olma ihtimaline açık. Birçok veri hard diskte ve uzaklardaki bir bilgisayar merkezinde saklanıyor. Üstelik birçok ciddi bilimsel araştırmalar sadece internet üzerinden yayınlanıyor. Televizyon film şirketlerinin video ve filmleri dijital ortamda saklanıyor. Resmi belgeler de dijital kütüphanelerde tutuluyor.

Fakat uzmanlar ve yetkililer bu dijital bilginin hassasiyeti konusunda uyarıda bulunuyor. Güneş fırtınalarının yarattığı elektrik yüklü parçacıklar elektromanyetik etkiyle bütün bu verilerin silinmesi riskini taşıyor. Bu tür şiddetli fırtınalar her 100 yılda bir görülebiliyor ve internet çağında bunun etkileri çok yıkıcı olabilir. Ayrıca kötü niyetli internet korsanlarının dijital kayıtlara saldırması gibi bir tehdit söz konusu. Bir diğer yandan teknoloji hızla değiştiği ve eskileri kullanımdan kalktığı için mini disk, VHS, disket gibi eski depolama formatlarını yıllar sonra kullanamama riski de var. Bugün yeni bilgisayarların çoğunda DVD okuyucusu bile bulunmuyor.

İnsanlığın hafızası seramik disklerde saklanacak

Buna bir çözüm olarak İnsanlığın Hafızası (Memory of Mankind) projesi geliştiriliyor. Akademisyen, üniversite, gazete ve kütüphanelerin ortak bir girişimi olan bu proje kapsamında, günümüzdeki bilgi birikimininin gelecek kuşaklar için, Avusturya’nın Salzkammergut bölgesinde, dünyanın en eski tuz madenlerinden birindeki yeraltı oyuklarında saklanması planlanıyor.

Martin Kunze, verilerin hızla biriktiğini, gelecek kuşaklara devretmek istediklerimize karar vermek gerektiğini söylüyor. Kunze ve İnsanlığın Hafızası ekibi bu nedenle Sümer tabletlerinden ilham alıyor ve önemli bütün belgelerin 20 cm boyunda kare seramik tabletler üzerine işlenmesi fikrini savunuyor.

Bunun en güvenli ve dayanıklı yolunun “seramik mikrofilm” olduğunu belirten ekip, bu seramik tabletlerin koyu bir cilayla kaplandıktan sonra üzerine lazerle yazılacağını söylüyor.

Bu tabletlerin her biri beş milyon karakter alabiliyor. Bu 400 sayfalık bir kitaba eşdeğer. Tabletler asit ve alkali ortamlara karşı dirençli ve 1300 derece ısıya dayanıklı. Başka bir tür tablete ise 50 bin karakter ve renkli resimler işlenip üzerine şeffaf cila çekilebiliyor.

Tuz madenleri en iyi şekilde koruyabilir

Daha sonra bu seramik tabletler, seramik kutulara konarak tuz madeni için açılan oyuklarda saklanıyor. Bu proje için tuz madeninin seçilmesinin nedeni ise, buradaki tuz kalıntılarının rutubeti emip havayı kurutarak ideal koşulları yaratması.

Ayrıca tuz macuna benzer özellikleriyle çatlakları doldurarak oyuğu daima su geçirmez kılıyor. Kunze, milyonlarca ton kayanın altında bu seramiklerin binlerce yıl, belki de tüm buzul dönemi boyunca güvenle saklanabileceğine inanıyor.

Herhangi bir felakette ihtiyaç olabilir

Kunze bu tabletlerin kısa vadede de yararlı olabileceğini düşünüyor.

“İnsanlığın Hafızası savaş, salgın hastalık ya da göktaşı çarpması gibi bizi kısa sürede yüzlerce yıl geriye atacak bir olay durumunda yedek bilgi merkezi olarak hizmet edebilir. Toplumlar hızla bilgi ve becerilerini yitirebilir. Örneğin 6. yüzyıl Avrupası okuma-yazma yeteneğini üç kuşak içinde yitirmişti.”

Saklacak bilgiler seçiliyor

İnsanlığın Hafızası Projesi’nde hali hazırda yer alan veriler arasında tek tek ülkelerin tarihi, şehir ve kasabaların tarihi ve dünyanın en önemli bin kitabı yer alacak.

Müzeler de önemli eserlerinin fotoğraflarına ve onlarla ilgili bilgilere yer verecek. Ayrıca fosil, dinozor, nesli tükenmiş balık ve amonitlerin fotoğrafları ve onlarla ilgili bilgiler olacak. İnsanın kökenini anlamayı sağlayacak bilgilerin yanı sıra ilk heykel örnekleri de bulunacak.

Tabletlerin çoğu Almanca olacak, ama İngilizce, Fransızca ve diğer dillerde tabletler de hazırlanıyor.

Viyana Üniversitesi ayrıca ödüllü ve önemli doktora tezlerini ve bilimsel araştırmaları da tabletlere aktarıyor. Bunlar arasında genetikle oynama, biyomühendislik patentleri vs. yer alıyor.

Ayrıca günümüzde yaşam biçimini yansıtan çamaşır makinesi, televizyon, akıllı telefon gibi araç ve cihazlar da tanımlanıyor.

Nükleer atık depolarının yerleri konusunda gelecek kuşaklar uyarılıyor. Gazetelerin başyazılarından örnekler alınarak fikir örnekleri de aktarılıyor.

Antik dönemlerle ilgili eserlerin binde biri tabletlerde yer bulurken günümüzdeki veri bolluğunda bugüne dair içeriği seçmek daha zor. Bu nedenle Kunze ve ekibi gelecek yıl Kasım ayında bilim insanlarını, tarihçi, arkeolog, dil bilimci ve filozofları bir araya getirerek neleri seçmek gerektiğine karar verecek.

Ayrıca günlük yaşamı daha yakından yansıtacak yemek tarifleri, fotoğraf, günlüklere de yer verilecek.

BBC