‘Yavru Köpek Bakışı’ Sadece İnsanlar İçin Evrimleşmedi

Yeni bir çalışma, evcil köpeklerin yavru köpek bakışlarını özellikle yüreğimizi cız ettirecek şekilde evrimleştirdiği fikrini çürütüyor.

Bir köpek size büyük, üzgün, yavru köpek gözleriyle baktığında, bu sevimli ifadenin özellikle kalbinizi eritmek (ve biraz ödül kazanmak) için olduğunu düşünmek kolay. Ancak yeni araştırmalar, köpekgiller soy ağacındaki diğer türlerin de tıpkı evcil köpeğiniz gibi hüzünlü bakışlar atabilme yeteneğine sahip olduğunu gösteriyor.

The Anatomical Record dergisinde yayımlanan yeni bulgu, yavru köpek bakışlarının evcilleştirmenin bir ürünü olduğu inancını ortadan kaldırıyor. Ayrıca, köpeklerin insanlarla olan uzun geçmişi nedeniyle son derece etkileyici bir ifade geliştirdiklerini öne süren 2019 tarihli bir çalışmayı da çürütüyor.

2019 yılında yapılan çalışmada, evcil köpeklerin kurtlara (Canis lupus) kıyasla göz çevresindeki kasların oldukça gelişmiş olduğu ve bu sayede daha geniş bir yüz ifadesi yelpazesine sahip oldukları tespit edildi. Araştırmacılar, bu kasların köpeklerin insanlarla daha yakın yaşamaya başlamasıyla gelişmiş olabileceği sonucuna vardılar; böylece köpekler, onlarla ilgilenmemizi teşvik etmenin bir yolu olarak kendi yüz ifadelerimizi taklit edebileceklerdi. 

(İlgili: Köpekler, Ritim Seven İnsanlar Yüzünden Kuyruk Sallıyor Olabilir)

Illinois’deki Midwestern Üniversitesi’nden anatomist ve yeni makalenin baş yazarı Heather Smith, evcil köpeklerin yanı sıra diğer sosyal köpekgillerin de bu kaslara sahip olup olmadığını merak ettiklerini belirtiyor.

Bunu öğrenmek için Smith’in ekibi, bir hayvanat bahçesi tarafından bağışlanan, ölen bir Afrika yaban köpeği (Lycaon pictus) örneği üzerinde ayrıntılı bir inceleme gerçekleştirdi. Araştırmacılar, Afrika yaban köpeklerinin evcil köpeklerle aynı “yavru köpek bakışı” kaslarına sahip olmakla kalmayıp, aynı zamanda bu kasların evcil köpeklerinki kadar gelişmiş olduğunu ortaya çıkardılar. Smith’e göre, bu bulgu, yalnızca evcil köpeklerin bu kaslara sahip olduğu ve özellikle bizim için evrimleştiği fikrini çürütüyor.

Araştırmacılar, bu göz kaslarının Afrika yaban köpeklerinin açık savanada avlanırken koordinasyon ve iletişim kurmalarına yardımcı olmak için geliştiğine inanıyor. Kurtlar ve evcil kuzenleri gibi Afrika yaban köpekleri de oldukça sosyal ve yaklaşık 5 ila 9 bireyden oluşan gruplar halinde yaşıyorlar. Son derece ifadeli yüzleri, otluklar boyunca sessiz görsel sinyaller vermelerini sağlayabilir.

North Carolina Eyalet Üniversitesi’nden karşılaştırmalı morfoloji uzmanı olan ve yeni araştırmada yer almayan Adam Hartstone-Rose, bu çalışmanın, yaban köpeklerinin yalnızca çok sosyal olmakla kalmayıp, aynı zamanda sosyal ipuçları için büyük olasılıkla görsel sinyallere güvendiklerini doğruladığını söylüyor.

Kurtlar da birbirine sıkı sıkıya bağlı sosyal gruplar halinde yaşarken, görsel iletişime daha az bağımlı oldukları için yüz kasları muhtemelen evcil ve Afrika yaban köpeklerininki kadar güçlü olacak şekilde gelişmedi. Kurtlar, bireylerin av peşinde koşarken kayalar ve ağaçlar tarafından gizlenme olasılığının çok daha yüksek olduğu sık ormanlar ve dağlar gibi çeşitli arazilerde avlanırlar. Hartstone-Rose’a göre, sonuç olarak, görsel ipuçları yerine daha karmaşık sesler veya koku sinyalleri kullanarak koordine olacak şekilde evrimleşmiş olabilirler.

Smith ve ekibi gelecekte tilkiler, Asya kurtları ve vahşi Hint köpekleri (dhole, Cuon alpinus) dahil olmak üzere diğer vahşi köpek türlerinin yüz anatomisini inceleyerek “yavru köpek bakışı” kaslarının gelişimini değerlendirmeyi hedefliyor. Bu, onlara bu türlerin nasıl iletişim kurduğuna ve avlandığına dair daha derin bilgiler sağlayacak ve araştırmacıların, bu özelliğin hem sosyal hem de görsel iletişime dayalı türlerde mevcut olup olmadığını belirlemesine yardımcı olacak.

Hartstone-Rose’a göre bu araştırma, evrimsel baskıların benzer türlerdeki farklı özellikleri vurgulama veya vurgulamama yönünde nasıl çalıştığının altını çiziyor. “Mesele sadece bu kasların var olup olmaması değil. Bu, tüm memeli türlerinin bu temel yapı taşlarına nasıl sahip olduğunun harika bir örneği”.

Live Science. 20 Mayıs 2024.

Makale: Smith, H. F., Felix, M. A., Rocco, F. A., Lynch, L. M., & Valdez, D. (2024). Adaptations to sociality in the mimetic and auricular musculature of the African wild dog (Lycaon pictus). The Anatomical Record.