Yarasa Kanatlı Yeni Dinozor Türü Keşfedildi

160 milyon yıldan daha uzun bir süre önce, Çin ormanları tuhaf bir yırtıcı hayvana ev sahipliği yapıyordu: ağaçtan ağaca süzülen, derimsi yarasa kanatlı küçük bir dinozor.

Yeni keşfedilen fosil, kanatlarında büyük zar izleri bulunan ikinci tüylü dinozor. Hayvanın yeni belirlenen cinsinin adı Ambopteryx.

Paleontolog Min Wang, “Benim için en heyecan verici olan şey, bazı dinozorların uçuyor olması veya bir çeşit uçuş yeteneğine sahip olması için çok farklı yapılar geliştirdiklerini göstermesi.” diyor.

Ambopteryx şu anda en iyi bilinen bir scansoriopterygid fosili. Scansoriopterygid grubu, bilinen ilk yarasa kanatlı dinozor Yi qi’yi de içeren kuş olmayan garip bir dinozor grubu.

Bu fosil, bilim insanlarının uçuşun evrimini anlayış kavramını yeniden şekillendiriyor.

Araştırmanın eş yazarı Jingmai O’Connor, “Yi qi’nin keşfedilmesinden önce, bulduğumuz her uçan dinozoru, kuşların evrim soyunda bir yere oturtmaya çalıştık. Yi qi bu fikri gerçekten parçaladı.” diyor.

Bazı araştırmacılar şimdi uçuşun scansoriopterygids de dahil olmak üzere dinozorların içinde en az dört ayrı kez oluştuğunu düşünüyor. Fakat Yi qi hakkında birçok şüphe doğmuştu.

(110 Milyon Yıllık Kuş Fosilinin İçinde Yumurta Bulundu)

Hayvanın, bileğinde çıkıntı yapan ve styliform elementleri denilen garip, çubuk benzeri kemikleri vardı. Paleontologlar bu kemiklerin, büyük bir kanat zarı oluşturmaya yardımcı olmak için orada olabileceğini düşünüyordu. Fakat Ambopteryx’e kadar başka hiçbir dinozor böyle bir kemiğe sahip değildi.

Yeni ortaya çıkan fosil sadece styliform elementlere sahip değil, aynı zamanda bir kanadında kahverengimsi bir tabakaya sahip. Bu tabakanın, kanat zarının izleri olduğu düşünülüyor.

Dahası, Ambopteryx fosilinin tüyleri ve canlı bir kuşun kuyruk tüylerini tuttan bir grup kaynaşmış kuyruk omurgası fosilleşmişti.

Uçan bir ‘sincap dinozor’

Yerel bir çiftçi, Ambopteryx fosilini 2017’de kuzeydoğu Çin’in Liaoning Eyaletindeki bir şehir olan Lingyuan yakınlarındaki bir köyün dışında buldu.

Araştırmacılar fosili ilk aldıklarında, bunun erken bir kuş olabileceğini düşünüyorlardı, bu yüzden kuşların erken evrimi konusunda uzman olan Wang araştırmaya önderlik etti.

(Kehribar İçinde 100 Milyon Yıllık Yavru Kuş Bulundu)

Fosilin çevresindeki kaya tabakası temizlenirken, Wang hayvanın kuş olmadığını fark etti.

Şimdi tamamen açığa çıkan fosil, Ambopteryx’in yaşamını nasıl geçirdiğini ayrıntılı olarak koruyor.

Hayvanın her ihtimalde, fırsatçı bir omnivor (Etçil ve otçul) olduğu düşünülüyor: Midesi, günümüzün bitki yiyen kuşlarında olduğu gibi kursak taşçıkları içeriyordu, ama aynı zamanda, ölümünden hemen önce et yediğini gösteren kemik kalıntıları da vardı. Bu yetişkin hayvan sadece birkaç yüz gram ağırlığındaydı.

Araştırmacılar hala ne kadar iyi uçtuğunu araştırıyor ve hayvan en azından ağaçların arasında süzülmeye çok uygun görünüyor. Ayakları ağaçların üzerinde durduğunu, ancak bir ötücü kuş gibi davranmak yerine, bugünün uçan sincapları ve şeker planörleri gibi davrandığını gösteriyor.

O’Connor, “Muhtemelen ağaçlara tırmanıyordu (biraz ürkütücü görünümlü dinozor sincabı gibi) ve sonra daldan dala uçuyordu.” diyor.

Bilinmeyene uçmak

Bilim insanları, Ambopteryx’te yeni görüntüleme tekniklerinin kolaylaştırabileceği daha fazla yumuşak doku ipucu bulmaya hevesli. Örneğin, paleontolog Michael Pittman, tüylü dinozor Anchiornis’in fosillerinde yumuşak doku izlerini ortaya çıkarmak için lazer kullanmıştı.

Paleontologlar daha net cevaplar almak için, Ambopteryx’in daha iyi korunmuş bir akrabasını bulmanın gerektiğini söylüyor. Sorulması gereken çok şey var, ancak Çin’deki siteler tüylü dinozorları akıllara durgunluk veren ayrıntılarla koruyor. Belki de daha da bozulmamış bir yarasa kanatlı yaratık ortaya çıkarılmayı bekliyor.

National Geographic. 8 Mayıs 2019.

Makale: Min Wang, Jingmai K. O’Connor, Xing Xu & Zhonghe Zhou. 2019. A new Jurassic scansoriopterygid and the loss of membranous wings in theropod dinosaurs. Nature.