Vikingler Kıyameti Önlemek için Mağarada Bir Tekne Yapmış

Arkeologlar, Vikinglerin tanrılarının öldüğü ve dünyanın alevler içinde kaldığı bir kıyamet günü olan Ragnarök ile ilişkilendirdiği İzlanda’daki bir mağarada Orta Doğu’dan getirilmiş, nadir rastlanan arkeolojik eserler keşfetti.

Mağara, yaklaşık 1.100 yıl önce patlamış bir volkanın yanında yer alıyor. Bu patlamanın yaşandığı sırada Vikingler daha yeni İzlanda’yı kolonileştirmişti. Araştırma ekibi, geçtiğimiz günlerde Journal of Archaeological Science’da yayınlanan bir makalede, “Bu patlamanın etkileri, İzlanda’ya yeni gelen göçmenlere varoluşsal zorluklar yaratarak, onları rahatsız etmiş olmalı.” diyor.

Arkeolojik çalışmalar, lavların soğumasından sonra Vikinglerin mağaraya girdiğini ve kayalardan tekne şeklinde bir yapı inşa ettiğini gösteriyor. Teknenin içinde Vikingler koyun, keçi, sığır, at ve domuz da dahil olmak üzere hayvan kemiklerini kurban ederek, yüksek sıcaklıklarda yakmışlar. Bunu Ragnarök’ü önlemek amacıyla yapmış olabilirler.

(Antik Yunanlar İzlanda’yı Vikinglerden Önce Keşfetmiş Olabilir)

Mağaradaki kazı ekiplerine öncülük eden ve Brown Üniversitesi’ndeki Haffenreffer Antropoloji Müzesi’nin Müdür Yardımcısı ve Baş Küratörü Kevin Smith, arkeologların, yapının yakınında üçü Irak’tan getirilmiş, 63 boncuk keşfettiğini söylüyor. Ayrıca ekip, taş yapının yakınında Türkiye’nin doğusunda bir mineral olan orpiment (sarı zırnık) kalıntıları da buldu. Bu mineral o zamanlar nesneleri süslemek için kullanılıyordu ancak şimdiye kadar İskandinavya’da çok az örneği görüldü. Smith, “Mağaranın içinde orpiment (sarı zırnık) kalıntısı bulmak büyük bir şoktu.” diyor.

Tarihi kayıtlar, Vikinglerin mağarayı İskandinav mitolojisinde Ragnarök olarak bilinen bir dizi olaya neden olacak dev Surtr ile ilişkilendirdiğini gösteriyor. Ekip, Viking mitolojisine göre, “dünyanın yaratılışında temel bir rol alan Surtr, Ragnarök savaşında tanrıların sonuncusunu öldürüp, dünyayı alevlerle kapladığında dünya sona ereceğine” inanıldığını belirtiyor.

Mağara Gizemi

Arkeologlar, neden Orta Doğu gibi bir yerden bu kadar nadir rastlanan eşyanın mağarada bulunduğunu bilmiyor. Vikingler Orta Doğu’ya kadar gidip, bu eşyaları ticaret yolları aracılığıyla İzlanda’ya kadar getirmiş olabilir. 

Ancak bir ihtimal, dünyayı yok etmekten kaçınacağı umuduyla Surtr’u yatıştırma amacıyla mağaraya bu eşyaları getirmiş olabilirler. Bir başka ihtimal de eşyaların Surtr ile savaşan, Viking doğurganlık tanrısı Freyr’i güçlendireceğine inanmaları olabilir.

Ragnarök hikayesine göre Freyr, Surtr ile savaşırken ölüyor ve dünyanın sonunu durduramıyor. Smith’e göre, hayvanlar üreyebildikleri için Viking inancında verimliliğin bir parçası olarak görülüyorlardı, mağaradaki çok sayıda hayvan kemiğinin Freyr’i güçlendirip, onun Surtr’u yenmesi ve Ragnarök’ü durdurabilmesi umuduyla mağaraya getirilmiş olabilecekleri fikrini destekliyor. 

Hıristiyanlığa Geçiş

İzlanda’daki insanlar yaklaşık 1.000 yıl önce Hıristiyanlığa geçti, bundan kısa bir süre sonra da mağaraya nesneler koymayı bıraktı. Ekip, tekne şeklindeki taş yapıya en son yerleştirilen nesnelerin “biri Hıristiyan haçı şeklinde olan, set halinde ölçek ağırlıklar” olduğunu söylüyor.

Gelgelelim, İzlanda halkı Hıristiyanlığı kabul etse de mağarayı hala dünyanın sonuyla ilişkilendiriyor. Ekip, bir İzlanda geleneğine göre mağaranın “kıyamet gününde şeytanın ortaya çıkacağı yer” olarak görüldüğünü söylüyor.

Live Science. 28 Nisan 2021.

Makale: Smith, K. P., Ólafsson, G., & Pálsdóttir, A. H. (2021). Ritual responses to catastrophic volcanism in Viking Age Iceland: Reconsidering Surtshellir Cave through Bayesian analyses of AMS dates, tephrochronology, and texts. Journal of Archaeological Science, 126, 105316.