Vejetaryen Kuşlar, Böcek Yiyenler Kuşlardan Daha Sosyal

Yapılan araştırmaya göre tohum yiyen dokumacı kuşlar, böcek yiyen türlere göre daha sık bir araya geliyor ve koloniler halinde yuva yapıyor.

Bath Üniversitesi’ndeki Milner Evrim Merkezi liderliğinde uluslararası bir ekip tarafından yapılan yeni bir araştırma, tohum yiyen dokumacı kuşların sürü halinde hareket ettiğini ve böcek yiyen türlerden daha yaygın olarak koloniler halinde yuva yaptığını gösteriyor. Çalışma, ilk kez 58 yıl önce öne sürülen sosyal davranış üzerine etkili bir ekolojik hipotezi istatistiksel olarak destekliyor.

Dokumacı kuşlar, çoğunlukla Sahra altı Afrika’da yaşayan 118 ötücü kuş türünden oluşan bir ailedir. İsimlerinin sebebi, yuvalarını özenle inşa etmeleridir.

Tohumlarla beslenen bazı türler savanada yaşarken, diğer türler ormanda yaşar ve çoğunlukla böceklerle beslenirler.

(İlgili: Ekvatora Daha Yakın Olan Kuşlar Daha Renkli)

Araştırmacılar, beslenme şekli, habitat ve sosyal davranış arasındaki ilişkileri araştırmak için birçok dokumacı türün daha önce yayınlanmış çalışmalarından toplanan verilere baktılar.

Araştırmacılar, açık savanada yaşayan kuşların sürü halinde yaşama ve hareket etme eğiliminde olduklarını, en iyi tohum kaynaklarını bulmaya yardımcı olmak için gruplar halinde yiyecek aradıklarını gözlemlediler. Aynı kuşlar aynı zamanda büyük koloniler halinde yuva yapıp, genellikle her mevsimde birden fazla eşle eşleşerek çok eşli bir üreme davranışına sahiptiler.

Buna karşılık, ormanda yaşayan türler, birlikte hareket etmeyen ya da koloniler halinde yaşamayan yalnız avcılardı. Bunun yanında, yuvalarını da yalnız yapıyorlardı. Bu kuşlar, sezon başına tek bir eşe sahiptiler ve tek eşli olma eğilimindelerdi.

Araştırma, ilk kez 1964’te diyet, habitat ve sosyal davranış arasındaki bağlantıyı ilk kez öneren bir İngiliz etolog John Crook tarafından geliştirilen sosyal evrimin ekolojik hipotezlerini istatistiksel olarak destekliyor. Crook’ un çalışması, çiftleşme sistemleri üzerindeki ekolojik etkilerle alakalı örnek bir ders kitabı haline geldi ve davranışsal ekolojistlerin nesillerini etkiledi. 

Ek olarak, yeni çalışma, diyet ve habitatın cinsel dimorfizmi (cinsiyetler arasındaki görünüm farkı) öngördüğünü de buldu. Çok eşli türlerde, erkekler genellikle daha renkli ve gösterişli tüylere sahipken, tek eşli türlerde erkekler ve dişiler aynı görünme eğilimindeydi.

Araştırmayı yöneten Bath Üniversitesi’ndeki Milner Evrim Merkezi’nden Profesör Tamás Székely, “Açık savanada tohumlarla beslenen kuşlar için, birlikte hareket etmek beslenme verimliliğini artırıyor, çünkü bol miktarda tohum bulunan alanları bulmayı kolaylaştırıyor. Sürü halinde hareket, güvenlik sağlayarak açıkta avlanma riskini de azaltıyor.” diyor.

“Bununla birlikte, savana gibi açık habitatlarda sınırlı yuvalama alanları olur. Bu, kuşların bir kolonide birlikte yaşadığı anlamına gelir ve genellikle çok eşli üremeye yol açar.”

“Öte yandan, ormanda yaşayan, böcek yiyen kuşlar, böcekler daha geniş bir alana yayıldığı için yiyecek için daha geniş bir alan aramamak zorundadır. Ormanın nispeten daha güvenli, kapalı yaşam alanı birçok uygun yuvalama alanı sağlar, bu nedenle kuşların birbirine yakın yaşaması gerekmez.”

“Bu daha yalnız sosyal sistem, aynı zamanda üreme mevsimi boyunca aynı eşe bağlı kalma olasılıklarının daha yüksek olduğu anlamına geliyor.”

“Dokumacılar kuşların diyet, habitat ve sosyal davranışı arasındaki ilişkiden on yıllardır şüpheleniliyor, ancak bu ilk kez istatistiksel analizle kanıtlandı.”

“Bu çalışma özellikle heyecan verici çünkü alışılmadık derecede farklı bir ötücü kuş grubunda filogenetik analiz kullanarak gıda türü, toplanma davranışı ve çiftleşme sistemleri arasındaki karmaşık bağlantıları ilk kez gösterdik.”

Çalışmanın ilk yazarı, Profesör Yang Liu’nun Çin’deki Sun Yat-sen Üniversitesi’ndeki grubunda doktora sonrası araştırmacı olan Dr. Zitan Song, şimdi bir devam çalışması planlıyor. Bu çalışma, çok çeşitli kuş türlerinde diyet, habitat ve sosyal davranış arasındaki ilişkileri araştırarak Crook teorisinin genelliğini doğrulamayı amaçlıyor.

Araştırma ekibi, Crook’un hipotezinin geçerliliğini memeliler, balıklar ve böcekler üzerinde test ederek sınırları daha da ileri götürmeyi planlıyor. Ayrıca, popülasyondaki cinsiyet oranının etkileri gibi, çiftleşme sistemi evriminin son yıllarda ortaya çıkan yönlerini test ederek bu büyük ölçekli çalışmaları güçlendirecekler.

Bath Üniversitesi. 6 Nisan 2022.

Makale: Song, Z., Liker, A., Liu, Y., & Székely, T. (2022). Evolution of social organization: phylogenetic analyses of ecology and sexual selection in weavers. The American Naturalist.