Üzerinde Julius Caesar Yazan Mermi İç Savaşta Kullanılmış

Üzerinde Julius Caesar’ın adı yazan 2.000 yıllık merminin, iç savaşta Caesar’ın destekçileri tarafından kullanıldığı düşünülüyor.

Merminin üzerindeki yazılar, İspanya’daki yerel halkın, Roma iç savaşı sırasında diktatör olacak Julius Caesar’ı desteklediğini ima ediyor.

Julius Caesar’ın ve bilinmeyen bir şehrin isimlerinin yazılı olduğu ve muhtemelen bir sapandan çıkan badem şeklindeki kurşun mermi, İspanya’daki yerel halkın, 2.000 yıldan fazla bir süre önce iç savaş sırasında diktatörün davasını desteklediğini ima ediyor.

Caesar, Galya Savaşlarında (MÖ 58-50) Roma ordusunu zafere taşıdı. Ancak yeni keşfettiği gücünden vazgeçmek istemeyen Caesar, MÖ 10 Ocak 49’da Rubicon Nehri’ni geçti. Bu, onun başlıca siyasi rakibi Büyük Pompeius’un Caesar’ın eyleminin bir iç savaş durumuyla eşdeğer olduğunu ilan etmesine yol açtı.

(İlgili: Julius Caesar’ın Bahsettiği ‘Dikenli Ahşap’ Keşfedildi)

Caesar’ın iç savaşı (MÖ 49-45) İtalya, Yunanistan, Mısır, Afrika, İspanya ve Balkan Yarımadası dahil olmak üzere Avrupa’ya yayıldı. MÖ 17 Mart 45’teki son çarpışma, muhtemelen Güney İspanya’daki Endülüs’te gerçekleşen Munda Muharebesi olarak biliniyor. Pompeius’un onbinlerce askeri öldürüldü ve Caesar Roma’ya zaferle döndü.

Şimdi ise benzersiz kurşun merminin analizi, İspanyol savaşlarıyla ilgili ayrıntıları ortaya çıkarıyor. Örneğin, Haziran 2023’te yayımlanan araştırmaya göre, merminin üzerindeki bir yazıt, Caesar’ın iç savaşına ilişkin tarihi kayıtlarda hiç adı geçmeyen antik bir kasabaya işaret ediyor.

Eser, uzmanlar tarafından “glans inscripta” (yazılı bir kurşun) olarak biliniyor. 4,5 x 2 santimetre boyutlarında ve 71 gram ağırlığındaki mermi, içine erimiş kurşunun döküldüğü bir kalıp kullanılarak yapılmıştı.

Kalıbın her iki tarafına da kazınmış harfler vardı ve bu da bir tarafında “IPSCA”, diğer tarafında “CAES” yazan bir merminin ortaya çıkmasıyla sonuçlanıyordu. Merminin bir kısmı, muhtemelen antik çağda bir sapanla fırlatıldığında sert bir cisme çarpması nedeniyle deforme olmuştu.

Araştırmacılar, çalışmalarında “IPSCA”nın Caesar ve Pompeius arasındaki iç savaşa dahil olan antik bir kasabayı ifade etmesinin neredeyse kesin olduğunu öne sürüyor, ancak İspanyol savaşlarıyla ilgili ilk yazılı kaynakların hiçbirinde Ipsca’dan bahsedilmiyor.

Merminin, Roma döneminde Munda’nın muhtemel yeri olan Montilla şehri yakınında bulunduğu göz önüne alındığında, Ipsca’nın büyük olasılıkla Caesar’ın iç savaşının son belirleyici muharebelerinde yer aldığı düşünülüyor.

Araştırmanın başyazarı Madrid Özerk Üniversitesi’nde arkeoloji profesörü olan Javier Moralejo Ordax, “MÖ 1. yüzyılda, kısa ve çok özel mesajları barındırmak için çok kullanışlı araçlar oldukları için birçok yazılı mermi yapıldı. Bu özel merminin üzerindeki mesaj muhtemelen siyasi propaganda ve Caesar’ın kendi birliklerini teşvik etme anlamına geliyordu; yani Ipsca, Pompeius’tan ziyade Caesar’ı destekliyordu.” diyor.

İspanya’da üzerinde Caesar’ın adının yazılı olduğu yalnızca bir mermi daha bulundu. Jaén eyaletinden olan mermide de çift yazıt var. Üzerinde “CAE / ACIPE” yazıyor (“S*ktr git Caesar” kelimesinin Latince karşılığı) ve büyük olasılıkla Pompeius’un birliklerinden düşmanlarına bir mesajdı.

Araştırmada yer almayan, Roma tarihçisi Robert Morstein-Marx, keşfi ilginç bulduğunu söylüyor çünkü araştırmacılar Caesar kısaltması konusunda haklıysa, bu durum, ordusundaki sapancılar tarafından kullanılan bir mermide ilk kez görülüyor. “Ipsca sakinleri, diğer tarafta Pompeius’un oğulları için savaşmayı seçenlere Caesar’a bağlılıklarını açıkça ilan etmişler.”

Moralejo Ordax, bu küçük merminin tarihçilere önemli yeni bilgiler verdiğini söylüyor, çünkü yerel kasabaların çoğu Pompeius ve oğullarına sadıktı. “Öte yandan Ipsca’nın Caesar’la müttefik olduğu ve muhtemelen Caesar’ın birlikleri için cephane ürettiği ve belki de ordularına sapancı birlikler sağladığı görülüyor.”

En nihayetinde Ipsca kasabası, Caesar’ın İspanya’da kesin bir zafer kazanmasına yardımcı olmuş olabilir ve tarihsel olarak diktatör olarak atanmasından Roma Cumhuriyeti’nin çöküşüne ve sonunda Roma İmparatorluğu’nun yükselişine kadar bir olaylar zincirini harekete geçirmiş olabilir.

Live Science. 11 Ocak 2024.

Makale: Ordax, J. M., López, J. A. M., Rosa, A. M., & Moreno, J. R. (2023). En torno al Bellum Hispaniense y las Glandes Inscriptae de Hispania. Un nuevo proyectil con inscripción cesariana procedente de Montilla (Córdoba). Zephyrvs, 91, 183-195.