Uygur Bölgesinde Kadın Mezarında 2.700 Yıllık Eyer Bulundu

Uygur Özerk Bölgesi’ndeki bir kadın mezarında, deriden yapılmış yaklaşık 2.700 yıllık özenli bir at eyeri bulundu.

Kuzeybatı Çin’deki bir mezarda, muhtemelen şimdiye kadar bulunan en eski, ayrıntılı bir deri at eyeri, kabaca MÖ 700 ile MÖ 400 arasına tarihleniyor ve şimdiye kadar bulunan en eskisi olabilir.

Kurak çölde yaklaşık 2.700 yıl boyunca korunan eyer, Çin’in Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki Turpan Havzası’nda, Yanghai’deki bir mezarlıkta bir kadın mezarında bulundu.

Archaeological Research in Asia dergisinde yayımlanan araştırmaya göre, kadın deri bir manto, yün pantolon ve kısa deri çizmeler giymiş ve sanki oturuyormuş gibi kalçasına deri bir eyer yerleştirilmişti.

(İlgili: Moğolistan’daki Mezarda 1.700 Yıllık Ahşap Eyer Bulundu)

Radyokarbon tarihlemesine göre saman, geyik ve deve tüyü karışımıyla doldurulmuş iki inek derisi yastığı olan eyer MÖ 724 ile 396 yılları arasında yapıldı.

Söz konusu eyer, Antik Yunanlar ve Romalılar ile etkileşime giren batı ve orta Avrasya Bozkırlarından göçebe, savaşçı at binicileri olan İskitlerden bilinen eyerlerden öncesine ait olabilir. En eski İskit eyerleri, MÖ 5. ve 3. yüzyıllar arasına tarihleniyor ve Sibirya’nın Altay Dağları bölgesinde ve doğu Kazakistan’da bulundu.

Zürih Üniversitesi’nde bir arkeolog olan çalışmanın baş yazarı Patrick Wertmann, “Bulgular, Yanghai’de bulunan eyeri, eyer yapım tarihinin başlangıcına yerleştiriyor.” diyor.

Yanghai’deki mezarların, yaklaşık 3.000 yıl önce Turpan Havzasında iskan eden Subeixi kültürüne ait insanlara ait olduğu düşünülüyor. Bu kültür, adını Yanghai’nin yaklaşık 50 kilometre kuzeydoğusundaki modern Subeixi kasabası yakınlarındaki başka bir mezarlıktan alıyor.

At sürüleri

Arkeologlar artık atların 6.000 yıl öncesine kadar sürü hayvanları olarak evcilleştirildiğini düşünüyorlar. Ancak en eski kanıtlar, bu hayvanların sütleri ve etleri için tutulduklarını gösteriyor. Ata binme uygulaması, bundan 1.000 yıl sonrasına kadar başlamamış olabilir.

İlk biniciler, atların sırtlarına kayışlarla sabitlenmiş hasırlar kullandılar. Oymalar, MÖ 7. yüzyılda bu tür at teçhizatına sahip Assur süvarilerini tasvir ediyor.

Arkeologlar, gerçek eyerlerin ne zaman icat edildiğini tam olarak bilmiyorlar, ancak bunlar muhtemelen Orta Asya’daki at binicileri tarafından MÖ 1. binyılın ortalarında geliştirildi ve bu da yeni bulunan Yanghai eyerini en eskileri arasında yapıyor.

Wertmann, “Eyerlerin gelişimi, binicilerin rahatlık ve güvenli bir şekilde atların sağlığını daha fazla önemsemeye başlamasıyla başladı.” diyor. “Eyerler, insanların daha uzun mesafeler kat etmesine yardımcı oldu, dolayısıyla farklı insanlar arasında daha fazla etkileşime yol açtı.”

Erken İskit eyerleri ve Yanghai eyerinin her ikisi de, binicilerin sağlam pozisyonlarını korumalarına ve örneğin bir ok atarken eyerde kendilerini yükseltmelerine yardımcı olan farklı desteklere sahipti. Wertmann, ilk eyerlerde de üzengi (eyerin iki yanına asılı ayağa destek sağlayan binicilik malzemesi) bulunmadığını söylüyor.

Kadın biniciler

Araştırma yazarları, Subeixi kültürünün İskitlere benzer silahları, at teçhizatı ve giysileri olduğunu ve onlarla Altay Dağları bölgesinde temas kurmuş olabileceklerini söylüyor. Ancak İskitler göçebeyken, Subeixi at binicileri muhtemelen Turpan Havzası’ndaki hayvan sürülerine bakan çobanlardı.

Çalışmaya dahil olmayan Zürih Üniversitesi biyomoleküler arkeolog Shevan Wilkin, Yanghai eyerinin olağanüstü düzeyde korunmuş olmasının, yakınlarda potansiyel olarak daha eski başka eyerlerin bulunabileceğini gösterdiğini söylüyor.

“Genellikle deri gibi bu kadar eski organik bir şey için, o zaman ondan hiç kalıntımız olmuyordu veya çok az oluyordu.”

Gömülü kadının eyer üzerindeki oturma pozisyonu, onun bir binici olduğunu düşündürüyor. Wilkin, “Bu durum, kimlerin ata bindiği hakkındaki fikirlerimizi gerçekten değiştiriyor.” diyor.

Çalışmaya dahil olmayan Viyana Üniversitesi’nden arkeolog Birgit Bühler, sıradan bir mezardaki keşfin, kadınların çobanlık ve seyahat gibi atlı çobanların günlük faaliyetlerine katıldıklarına dair güçlü bir kanıt olduğunu söylüyor.

Bulgu, ata binmeyi seçkin erkeklerin yaptığı savaşla ilişkilendiren gelenekselci tarihsel anlatılarla çelişiyor.

Live Science. 24 Mayıs 2023.

Makale: Wertmann, P., Yibulayinmu, M., Wagner, M., Taylor, C., Müller, S., Xu, D., … & Tarasov, P. E. (2023). The earliest directly dated saddle for horse-riding from a mid-1st millennium BCE female burial in Northwest China. Archaeological Research in Asia, 35, 100451.