Tyrannosauruslar, Kurtlar Gibi Sürüler Halinde Avlanmış Olabilir

Boğulmuş bir tiranozor ailesinden gelen fosiller, bu devlerin sürüler halinde avlanan uyumlu gruplar oluşturduğunu öne sürüyor.

Yeni bir araştırma, geç Kretase dönemi (66 ila 100 milyon yıl kadar önce) boyunca kuzey yarımkürede hüküm sürmüş ürkütücü tiranozorların (tyrannosaurus), popüler kanının aksine yalnız avlanan avcılar yerine aynı kurtlar gibi sosyal etoburlar olabileceklerini gösteriyor.

Utah’ın Escalante Millî Anıtı’ndaki eşsiz bir fosil alanında aynı türden birkaç dinozorun iskeletlerinin bulunduğu bir araştırmaya dayanan bulgu, Arkansas Üniversitesi’nden yer bilimleri alanında doçent doktor olan Celine Juarez’in de yer aldığı bir ekip tarafından yapıldı.

“Bu, tyrannosaurusların beraber ölüp fosilleştikleri yönündeki hipotezimizi destekliyor; bu dinozorların beraber öldüklerini bilmek bizim için önemli bir bilgi, çünkü bu canlıların muhtemelen sosyal davranışlar sergiledikleri yorumunda bulunmamızı sağlıyor.” diyor Suarez.

(Dünya Üzerinde Şimdiye Kadar Yaklaşık 2,5 Milyar T. rex Yaşadı)

Araştırma ekibinde ayrıca ABD Arazi Yönetimi Odası (AYO), Denver Doğa ve Bilim Müzesi, Colby Koleji ve James Cook Üniversitesi’nden araştırmacılar da vardı. Çalışma, Escalante Millî Anıtı içerisinde yer alan eşsiz bir fosil yatağı olan Rainbows and Unicorns (Gökkuşakları ve Tekboynuzlular) Maden Ocağı’nda yürütüldü. Ekip, ocağın isminin dahi beklentilerini artırmaya yettiğini belirttiler.

“Soyu tükenmiş canlıların davranışları hakkında bize fikir veren bulgulara nadiren rastlanıyor ve bulguların yorumlanması da genelde oldukça güç oluyor.” diyor tyrannosaurus uzmanı Philip Curie. “Nadir toprak elementlerinin, stabil izotopların ve toprak konsantrasyonlarının analiziyle desteklenen geleneksel kazı yöntemleri, Gökkuşakları ve Tekboynuzlular alanındaki dört veya beş tyrannosauridin aynı anda öldüğü bir olaya işaret ediyor. Şüphesiz, birlikte ölen bu grup, tyrannosauridlerin sosyal gruplar halinde hareket etme becerisine sahip olduklarını gösteriyor.”

2014 yılında Gökkuşakları ve Tekboynuzlular Maden Ocağı kazı alanını keşfeden paleontolog Alan Titus, ABD’nin güneyindeki ilk toplu tyrannosaurus mezarında yapılan kazıları yürüttü. Araştırmacılar, şu anda küçük taş parçaları ve fosiller halinde saklanan kalıntılar ve eski nehrin kıyısındaki çökeltiler üzerinde bir dizi test ve analiz yaptı. 

“Sosyal tyrannosaurus fikrini bu bölgede test edebileceğimizin hemen farkına vardık. Ne yazık ki, bölgenin tarihi oldukça karmaşık.” diye söylüyor Titus. “Nehir hareketleri yüzünden gömülü oldukları yerden çıkarılıp tekrar gömülen kemiklerin içinde bulunduğu ilk şartlar, tamamen olmasa da yok oldu.” Bölgenin tarihindeki detaylar ortaya çıktıkça, araştırma ekibi tyrannosaurların mevsimsel bir sel sırasında öldükleri, selin cesetleri bir göle sürüklediğini ve cesetlerin nehir kemik yatağına yayılıncaya kadar orada kaldıkları sonucuna vardı.

“Alanın tarihini bir araya getirmek için gerçek anlamıyla disiplinlerarası bir çalışma yürüttük, sonucunda tyrannosaurların mevsimsel bir sel sırasında öldükleri sonucuna vardık.” diyor Suarez.

Stabil karbon ve oksijen izotopları ile kemik ve kayalarda bulunan nadir toprak element konsantrasyonlarının analizini kullanan Suarez ve o zamanlar doktora öğrencisi olan Daigo Yamamura, bölgenin kimyasal parmak izini çıkarmayı başardı. Jeokimyasal çalışmaya dayanarak, kalıntıların tamamının aynı anda ve aynı çevrede fosilleştiği, farklı bölgelerden sular vasıtasıyla bölgeye taşınmadıkları sonucuna varıldı.

“Fiziksel bulguların hiçbiri bu organizmaların birlikte fosilleştiklerine işaret etmiyordu, bu yüzden biz de jeokimyadan yardım aldık. Nadir toprak element numuneleri, bu organizmaların birlikte ölüp fosilleştiklerini büyük oranda doğruluyor.” diyor Suarez.

Ocağın keşfedildiği 2014 yılından beri bölgede yapılan kazılar devam ediyor ve bölgenin büyüklüğü ile bulunan kemiklerin sayısı göz önüne alındığında kazının daha da devam edeceği öngörülüyor. Tyrannosauruslar ile beraber ölmemiş olsalar da bölgede yedi kaplumbağa türü, birçok balık ve vatoz türü, farklı türden iki dinozor ve genç bir Deinosuchus timsahının neredeyse eksiksiz haldeki iskeleti bulundu.

“Utah’daki yeni kazı alanı, tyrannosaurusların sosyal davranışlar gösteren, karmaşık, büyük avcılar olduklarına dair elimizde var olan kanıtlara yenilerini ekliyor.” diyor projede katılımcı olan Denver Doğa ve Bilim Müzesi dinozor küratörü Joe Sertich. “Bu keşif, Kretase dönemi boyunca kuzey yarımkürede hüküm sürmüş bu avcıların nasıl davranışlar sergilediklerini yeniden gözden geçirmemiz gerektiğini gösteriyor.”

Gökkuşakları ve Tekboynuzlular Taş Ocağı’ndaki fosiller üzerinde yürütülecek gelecek araştırmaların planları tyrannosaurus kemiklerinin ek iz elementi ve izotop analizini de kapsıyor. Paleontologlar bulguların bu avcıların sosyal davranışlarını daha iyi anlamamıza olanak sağlayacağına inanıyor.

İnsanlar ve farklı türden hayvanların sosyal etkileşimlerinin tersine, paleontologlar tyrannosaurların yalnız mı yoksa gruplar halinde mi yaşayıp avlandıkları konusunda uzun zamandır tartışmaktalar.

Philip Currie, 20 yıl kadar önce, Alberta, Kanada’da yer alan bir kazı alanında bulunan 12 fosile dayanarak tyrannosaurusların karmaşık avlanma stratejilerine sahip sosyal canlılar oldukları fikrini ortaya attı. Çoğu bilim insanı bu dev ölüm makinelerinin en fazla modern timsahlar kadar organize olabilecek beyin gücüne sahip olduğunu düşündüğü için bu bulguların tyrannosaurusların normal davranışlarını yansıtmayan olağandışı bir durum olduğu savundu.

Montana’da keşfedilen ikinci bir toplu tyrannosaurus mezarı, bu canlıların sosyal varlıklar oldukları tartışmasını tekrar canlandırdı, ancak bu kazı alanı da bilim camiası tarafından da sosyal davranışın bir kanıtı olarak kabul edilmedi. Araştırmacıların Gökkuşakları ve Tekboynuzlular Taş Ocağı’nda keşfettikleri ise, tyrannosaurusların gruplar halinde yaşadıklarına dair daha ikna edici kanıtlar sunuyor.

University of Arkansas. 20 Nisan 2021.

Makale: Titus, A. L., Knoll, K., Sertich, J. J., Yamamura, D., Suarez, C. A., Glasspool, I. J., … & Roberts, E. M. (2021). Geology and taphonomy of a unique tyrannosaurid bonebed from the upper Campanian Kaiparowits Formation of southern Utah: implications for tyrannosaurid gregariousness. PeerJ, 9, e11013.