Tunç Çağının Dev Şehri Mohenjo Daro Doğa ve Terörün Tehdidi Altında

Tunç çağında doruk noktasına ulaşmış olan İndus kültürünün en gelişkin ve büyük yerleşimlerinden biri olan Mohenjo Daro, doğanın ve terörün tehdidi altında.

Çok güçlü eski bir medeniyet olan İndus kültürünün merkezi olan Mohenjo Daro, dünyadaki en eski şehirlerden biri. Günümüzde Pakistan sınırları içerisinde bulunan şehir, kanalizasyon sistemi ve gelişkin alt yapısı ile bugünün modern Pakistan şehirlerine yarışabilecek düzenli bir yapıya sahip.

Arkeologlar, Mohenjo Daro’nun da içinde bulunduğu ve yaklaşık 5000 yıl önce bugünkü Hindistan ve Pakistan sınırları içerisinde bulunan İndus Vadisi kültürünün gizemli çöküşünü aydınlatmak için Daro şehrinin önemli bir kaynak olduğunu düşünüyor.

Daha önceden de kazı çalışmaları yapılan Daro şehri, gerekli koruma önlemleri alınmazsa İndus kültürüne dair barındırdığı önemli bilgilerle beraber tamamen tarih sahnesinden silenecek. Bu kültürün ve bununla beraber Daro yerleşmesinin ne kadar önemli olduğunu vurgulamak isteyen Alman arkeolog Michael Jansen, “Herkes Mısır’ı biliyor ancak İndus ve Daro hakkında fikir sahibi değiller, bu değişmeli.” diyor.

Jansen, yerleşimin korunması için gerekli çalışmaların yapılması için çabalarken aynı zamanda yerleşimin tanıtımının yapılması için de uğraşıyor. Yaz aylarında sıcaklığın ortalama 45 derece olduğu bu topraklarda, Daro şehrinde de özellikle sıcak havaların oldukça etkili bir yıkıcı etkisi var. Jansen, “Yeraltı sularındaki tuzlanma kalıntılara zarar veriyor, sıcaklıklar da düşünüldüğünde muazzam bir termostres mevcut.” diyor.

Sadece doğal şartlar değil güncel problemler de zarar veriyor

Tabi ki kalıntılar için tek stres durumu doğal şartlarda saklı değil. Pakistan’da giderek artan radikal islam baskısı kalıntılara zarar verebilecek boyutlarda ve şehrin geleceği için bir tehlike oluşturuyor.

Yakın zamanda şehre verilen en ilginç zararlardan biri ise, 2014 yılında Pakistan’ın kültürel mirasını anmak için ironik bir şekilde şehirde yapılan dev kutlamalar oldu. Tam olarak antik şehrin göbeğinde yapılan kutlamalarda binlerce ağır spot, ve havai fişek kullanıldı. Aynı dönemde açıklama yapan Pakistan kültür bakanı, “Bunun bir daha olmasına izin vermeyeceğiz. Bu yapılan resmen hasta bir adamın yatağına atlamak gibi.” diyerek hatasını kabul etti.

Oldukça iyi korunmuş şehirdeki bir başka problem de gelen ziyaretçilerin antik şehri bir çöplük alanı olarak kullanması.

Bunların tümü dışında uluslararası araştırmacılardan oluşan ekip dünyada seminerler ve konferanslar ile Pakistan hükümetinin ilgisini bu alana çekmeye çalışıyor. Yapılan son açıklamalar doğrultusunda bu konuda da kısmen başarılı oldukları söylenebilir.

Araştırmacılar, yeni gelişkin teknolojilerin şehrin daha geniş çaplı araştırılabilmesi adına kullanılmaya başlandığını, bununla birlikte şehre zarar veren yeraltı suyunun nasıl  kontrol edileceğine dair teknik incelemelerin yapıldığını belirtiyor. Ancak henüz kazı çalışmaları yapılmış değil.

Araştırmacılardan Kaalem Lashari, bu alanın dünyada hak ettiği değeri alamamasındaki en büyük engelin, aşırıcılık, yolsuzluk, fakirlik ve güvensizlik çıkmazında kronik hale gelmiş hukuk ve düzen problemleri içerisinde neredeyse bölgeye turist çekmenin imkansız olduğunu söylüyor.

Çok gelişkin ve kalabalık bir şehir

Mohenjo Daro, Tunç çağında doruk noktasına ulaşmış olan İndus kültürünün en gelişkin ve büyük yerleşimlerinden biri konumunda. Mohenjo Daro’nun nüfusunun bronz çağında yaklaşık 5 milyon olduğu tahmin ediliyor.

Bulunan mühürler, standart ağırlıklar, bronz süsler ve dahası, gelişkin İndus ticaretinin ne kadar büyük bir hacme sahip olduğunu gösteriyor. Araştırmacılar şehir insanlarının hiyerarşik düzeninin ötesinde daha paralel bir düzenle yaşadıklarını belirtiyor.

Araştırmacılar, “Mezopotamya şehirlerinde şehrin yolu saraya açılırken, İndus’ta şehirlerdeki tüm caddeler bütün şehre ulaşımı sağlamak için organize edilmiştir.” diyor. Pek çok araştırmacının gözlemine göre, Mohenjo Daro’nun atık ve altyapı sistemi, bugünkü Pakistan şehirlerinin birçoğundan daha gelişkin.

Aniden yok oluşun nedeni hakkında bilgi sahibi değiliz

Şehirde çok kısıtlı bir alan kazılmış olmasına rağmen araştırmacılar şehirdeki en önemli yapının olasılıkla bir saray ya da bir ibadet yeri değil, büyük bir hamam olduğunu belirtiyor.

Neredeyse her ev, bir tuvalet ve banyo sistemine sahipken bu kadar net gelişmişlik örnekleri sergileyen bir şehrin neden MÖ 1900 civarında aniden ortadan kaybolduğu ise hala bir muamma olarak görülüyor.

Araştırmacılar tarafından ortaya atılan planlar arasında herhangi bir kazı planı bulunmuyor. Pek çok uzman aslında kazı yapılmadan alanın anlaşılmasının mümkün olmadığını belirtmesine rağmen kalıntıların birkaç yüzyıl daha kalıcı olması için en makul olanın şehrin gömülü kalabildiği kadar gömülü kalması olarak gözükmekte.

Pirinç İlk Kez İndus Halkları Tarafından Hindistan’da Yetiştirilmiş

Antik Harappa Kenti İnsanlarının Dişleri Göçmen Olduklarını Gösteriyor

Daily Times. 17 Mayıs 2017.