Tunç Çağı Uygarlıkları Salgın Yüzünden Çökmüş Olabilir

Tunç Çağı’nda yaşamış bireylerin dişlerinde, iki eski uygarlığın neden başarısız olduğunu açıklayabilecek patojenlerin kanıtları bulundu.

Current Biology dergisinde yayımlanan makale, Girit adasındaki Hagios Charalambos adlı bir mağarada bulunan dişler üzerinde yapılan genetik araştırmayı anlatıyor.

Önceki araştırmalar, her ikisi de Tunç Çağı uygarlıkları olan Eski Mısır Krallığı ve Akad İmparatorluğu’nun birkaç bin yıl önce nüfusta ani düşüşler yaşadığını göstermişti. İklim değişikliğinin ve/veya diğer bilinmeyen faktörlerin bu çöküşe yol açtığı ve bunun da altyapıda hasara, ticarette düşüşe ve büyük kültürel değişikliklere neden olduğu öne sürüldü.

(İlgili: Toz Fırtınaları, Akad İmparatorluğunun Çöküşüne Neden Olmuş)

Bu yeni çalışmada ise araştırmacılar, çöküşün arkasında hastalıkların olabileceğini gösteren kanıtlar buldular.

Çalışma, Girit’teki kazı alanından kendilerine getirilen MÖ 2290 ve 1909 yıllarına tarihlenen insan kalıntılarından dişlerin incelenmesini içeriyordu. Araştırmacılar, modern insan ağzında bulunan, diş çürümesine yol açabilecek türden tipik bakterilerin kanıtlarını buldular. Ancak daha da önemlisi, vebanın arkasındaki bakteri olan Yersinia pestis ve tifo ateşinden sorumlu bakteri olan Salmonella enterica’nın kanıtları ortaya çıktı.

Bulgular, Tunç Çağı uygarlıklarından birinde veya her ikisinde de nüfus azalmasından bir salgının sorumlu olabileceğini düşündürüyor.

Araştırmacılar bir konuda uyarı yapıyor: Buldukları Yersinia pestis türü, yüzyıllar sonra Avrupa’nın çoğunu harap edenle aynı değildi. Tıpkı buldukları Salmonella enterica suşu gibi bunun da soyu tükenmişti.

Bu nedenle, ikisinin de ne kadar bulaşıcı olduğu veya ne kadar ölümcül olduğu bilinmiyor. Yine de, bu tür patojenlerin kanıtı, tarihçilerin, iki büyük uygarlığın çöküşünün bir nedeni olarak hastalık olasılığını hesaba katmaları gerektiği anlamına geliyor.

Bu tür enfeksiyonların ne kadar yaygın olabileceğini belirlemek için diğer eski örnekler üzerinde daha fazla genetik çalışma yapılması gerekiyor.

Makale: Neumann, G. U., Skourtanioti, E., Burri, M., Nelson, E. A., Michel, M., Hiss, A. N., … & Stockhammer, P. W. (2022). Ancient Yersinia pestis and Salmonella enterica genomes from Bronze Age Crete. Current Biology.