Tübitak Organik Kalıntıları Tarihlendirebilmek için Karbon 14 Laboratuvarı Kurdu

Tübitak, Marmara Araştırma Merkezi’nde organik kalıntıların tarihlendirilmesi için Karbon 14 laboratuvarı kuruldu.

Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Marmara Araştırma Merkezinde (TÜBİTAK MAM), kurulan Karbon 14 laboratuvarında organik kalıntıların tarihlendirilmesi için 50.000 yıl kadar geriye gidilebilecek.

TÜBİTAK’ın yaptığı açıklamaya göre, TÜBİTAK MAM’a bağlı Yer ve Deniz Bilimleri Enstitüsünde, “Ortadoğu ve Balkanların en gelişmiş” Karbon 14 Laboratuvarı faaliyete geçti. Laboratuvarda ilk olarak Hatay Aççana Höyük’ten alınan 4.000 yıllık bir çitlembik tohumu ile bir zeytin çekirdeğinin gerçek yaş tayini yapıldı.

Karbon 14 yöntemi, Hızlandırılmış Kütle Spektroskopisi (AMS) teknolojisine dayanıyor. AMS ile atomları düz bir çizgide 20 metrelik bir hat üzerinde seyahat ettiriyor. Temel mantığı, Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi CERN’deki Büyük Hadron Çarpıştırıcısında kullanılan teknolojiyle benzer. Atomik boyutta çalışıldığı için laboratuvarın kurulumu büyük bir titizlikle gerçekleştirildi. TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezinde kurulan Karbon 14 Laboratuvarının kurulum aşamasında, Japonya ve Amerika’da çalışmalar yapmış bir ekip yer alıyor.

TÜBİTAK MAM, belli bir sıra dahilinde numune kabullerine başlanan laboratuvar için arkeolojik kazı ekipleri ve müze müdürlükleriyle görüşmelere başladı.

Açıklamada görüşlerine yer verilen TÜBİTAK MAM Yer ve Deniz Bilimleri Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Abdullah Karaman, karbon 14 yöntemi ile organik kalıntıların tarihlendirilmesi ve yaş tayini alanlarında 50.000 yıl geriye gidilebildiğini söyledi.

Karbon 14 yönteminin uygulama alanlarının sınır tanımadığını belirten Karaman, “Örneğin, geçmişte bir fay hattında hangi aralıklarla deprem meydana geldiğini ya da eski bir eserin yaşını tayin edebilir ya da karbon elementini iz olarak kullanarak ilaçların vücudumuzdaki seyrini takip edebiliriz.” dedi.

Arkeoloji alanında son yılların en büyük keşfi olan Göbeklitepe, Çatalhöyük ve diğer Anadolu yerleşimlerinin tarihlendirilme çalışmaları hep karbon 14 yöntemiyle yapıldığını hatırlatan Karaman, “İstanbul’daki metro çalışmalarında ortaya çıkan Yenikapı’daki kalıntılar, Tarihi Yarımadanın yerleşim tarihini günümüzden yaklaşık 8500 yıl geriye taşıdı. Aynı şekilde, Ölü Deniz Parşomenleri ya da Torino kefeni gibi uluslararası alanda yankı bulan konuları aydınlatma da Karbon 14 ile tarihlendirmeye başvuruldu.” dedi.

TÜBİTAK MAM İş Geliştirme Yöneticisi Nuh Yılmaz ise, bu teknolojinin dünyada yalnızca 19 ülkede aktif olarak hizmet verdiğini bilgisini verdi.

Tesisin Balkanlar ve Ortadoğu’da alanındaki en gelişmiş laboratuvar olması nedeniyle yalnızca Türkiye’ye değil tüm bölgeye hizmet vereceğinin altını çizen Yılmaz, “TÜBİTAK MAM bu laboratuvar ile çok yüksek meblağlara yurt dışında yaptırılan yaş tayini testlerini çok daha ucuza ve daha süratli bir şekilde gerçekleştirme olanağına kavuştu.” dedi.

AA