Triyas Devrinde Kara Yaşamı Nasıl Evrildi?

Triyas dönemine ait yeni bir araştırma, kara omurgalılarının evrimini ve çeşitliliğini ayrıntılı şekilde ortaya koyuyor.

Triyas Devri, Dünya’daki yaşamın evrimi bakımından en önemli devirlerden biri. 252 milyon yıl önce gerçekleşen en büyük kitlesel yok oluşların birinden sonra, yalnızca dinozorlar değil diğer birçok karasal tetrapod grubu da ortaya çıktı ve sayısız habitatı fethetti. Orta Avrupa Havzası 19. yüzyıldan bu yana Triyas Devri çalışmaları için tarihsel anlamda önemli bir bölge olma özelliği taşımakla birlikte yeni muhteşem buluntulara dair zenginliğini sunmaya devam ediyor. Bu döneme ait kaya katmanları ve fosiller özellikle de Güneybatı Almanya’da çok iyi korunmuş durumda.

Stuttgart’taki Devlet Doğa Tarihi Müzesi’nden Paleontologlar Dr. Eudald Mujal ile Prof. Rainer Schoch liderliğindeki uluslararası bir araştırma ekibi, Orta Avrupa Havzası’ndaki Triyas Devri karasal tetrapodlarına kapsamlı bir bakış sundular. Bilim insanları bu temel çalışmada bilinen tüm fosilleşmiş iskelet kalıntıları ile ayak izlerini ilk kez birlikte analiz ettiler. İncelenen numunelerden büyük bir kısmı Stuttgart Devlet Doğa Tarihi Müzesi’nin geniş paleontolojik koleksiyonlarının birer üyesi.

(İlgili: Triyas Devri Tankları: Yeni Bir Timsah Atası Keşfedildi)

Earth-Science Reviews adlı dergide yayımlanan araştırma, Triyas Devri karasal tetrapod faunaları ile bunların paleoçevreleri, ekolojileri ve evrimlerine dair detaylı bir rekonstrüksiyon sağlıyor.

Güneybatı Almanya’da Triyas Devri

Triyas Devri, 252 milyon yıl önceden 201 milyon yıl önceye dek süren zaman dilimini kapsıyor. Günümüzdeki Baden-Württemberg bölgesi, bir zamanlar Orta Avrupa Havzası’nın merkezinde yer alıyordu. Bu bölgede fosillerin ve yüzeye çıkmış geniş Triyas Devri kayalarının olağanüstü zenginliği, o dönemin ekosistemlerinin rekonstrüksiyonunu yapmayı kolaylaştırıyor.

Stuttgart Devlet Doğa Tarihi Müzesi paleontoloğu ve çalışmanın başyazarı Dr. Mujal, “Triyas Devri, evrimsel kalıpların, adaptasyonların ve ekolojik nişlerin ortaya çıkışının anlaşılması bakımından geçmişe bakan önemli bir pencere olma özelliği taşıyor. Karasal tetrapod toplulukları ise özellikle büyüleyici. Dinozorların yükselişi Triyas Devri’nde başladı. Halihazırda modern memelilerin öncülleri de yer alıyordu ve yırtıcı timsah akrabaları devasa amfibilerle karşılaşıyordu. Bu çevreye ve hayvan topluluklarına dair yaptığımız çalışma, bizler için aşırı derecede heyecan verici.” diyor.

Ekoloji, Biyoçeşitlilik ve İklim Değişikliği

Araştırma, Triyas Devri’nin günümüzde anladığımız şekliyle karmaşık yaşam formlarının ve karasal tetrapod ekosistemlerinin gelişiminin temellerini atması bakımından Dünya tarihi için önemli bir dönem olduğunu gösteriyor. Farklı araştırma yaklaşımlarını bir arada kullanan bilim insanları; o dönemdeki biyoçeşitlilik, bireysel türlerin ekolojisi ve değişen iklim koşulları hakkında geniş kapsamlı açıklamalar yapabiliyor. Aynı zamanda üstünde çalışılan çok sayıda fosil, Triyas Devri karasal omurgalılarının düşünülenden çok daha büyük bir çeşitliliğe sahip olduğunu gösteriyor.

Mujal, “Tüm fosil bulgularını ait oldukları paleoçevre ile ilişkilendirdik. Bu sayede Triyas Devri tetrapod topluluklarının kendi çevrelerinde nasıl evrimleştiklerini ve iklim değişikliğine nasıl tepki gösterdiklerini anlayabildik. Elde ettiğimiz sonuçlar, günümüz ekosistemleri için de bir model görevi görüyor. Triyas Devri gibi bir jeolojik döneme kapsamlı bir bakış, günümüzde yaşanan iklim değişikliği ve biyoçeşitlilik kaybının uzun vadeli sonuçlarını hesaplamamıza yardımcı olabilir.” diyor.

Paleontoloji Adına Önemli Ve Köklü Bir Çalışma

Stuttgart Devlet Doğa Tarihi Müzesi’nin fosil koleksiyonları dünya çapında bir öneme sahip olmakla birlikte Triyas Devri’ne dair çalışmalar için de bir referans teşkil ediyor. Kısa bir süre önce yayımlanan bu inceleme çalışması, Stuttgart Devlet Doğa Tarihi Müzesi’nden Triyas Devri’nin çeşitli yönleri ve tetrapod grupları üzerinde çalışan disiplinlerarası bir araştırma grubunun işbirliği sayesinde hayata geçirildi.

Stuttgart Devlet Doğa Tarihi Müzesi Paleontoloji Departmanı Başkanı olan ve çalışmanın kıdemli yazarlığını üstlenen Prof. Schoch, “Ekibimiz bu önemli proje için birbirinden farklı araştırma yaklaşımlarını bir arada kullanarak Güney Almanya’da Triyas Devri’ne ait ilgili tüm fosilleri ve kaya katmanlarını inceledi. Eş zamanlı olarak geniş kapsamlı bir literatür taraması da yürütüldü. Tüm bunlar birlikte değerlendirildiğinde yayımladığımız çalışma, Dünya tarihi ve organizmaların evrimi hakkındaki anlayışımıza önemli bir katkı sağlıyor.” diyor.

State Museum of Natural History Stuttgart. 11 Mart 2025.

Makale: Mujal, E., Sues, H. D., Moreno, R., Schaeffer, J., Sobral, G., Chakravorti, S., … & Schoch, R. R. (2025). Triassic terrestrial tetrapod faunas of the Central European Basin, their stratigraphical distribution, and their palaeoenvironments. Earth-Science Reviews, 105085.