Tavşanların Evcilleşme Hikayesi Tamamen Yanlış Olabilir

Tavşanların nasıl ve ne zaman evcilleştirildiği üzerine uzun zamandır inanılan hikaye, tamamen yanlış çıkmış olabilir.

Tavşanlar İber Yarımadası ve Güney Fransa’dan dünyaya yayıldı, ancak bilim insanları bu hayvanların nasıl evcilleşmiş olabileceğini hala tartışıyor. C: Wikicommons

Araştırmacılar, tavşanların ne zaman evcilleştirildiğini bildiklerini düşünüyordu.

Sıklıkla anlatılan bir hikayeye göre, MS 600 yılında Pope Gregory, laurice adı verilen bir tür tavşanın balık olduğunu ve bu yüzden Paskalya perhizi sırasında yenilebileceğini bildirmiş ve ondan sonra Güney Fransa’daki rahipler tavşanları evcilleştirmişti.

Fakat bu hikayede küçük bir problem vardı: hikaye doğru değildi. Tavşanların bir balık türü olmasının kulağa mantıksız gelmesinin yanısıra, tavşanların evcilleştirilmesi üzerine yapılan bir araştırmaya göre bildirinin kendisi de sahteydi.

(Antik DNA’ya Göre Kediler Evcilleşmeye Kendileri Karar Verdi)

Oxford Üniversitesi’nden arkeolog Evan Irving-Pease, “Papa Gregory, tavşanlar üzerine hiçbir zaman bir şey demedi ve tavşanların balık olarak varsayıldığına dair hiçbir kanıt yok.” diyor.

Evan Irving-Pease ve meslektaşları, bilim insanlarının Papa Gregory ile Aziz Gregory’i karıştırdığı keşfetti. Aziz Gregory, Roccolenus adında bir adam için “Kutsal Paskalya perhizi günlerinde genellikle genç tavşan yedi.” şeklinde bir açıklama yapmıştı.

Bu karışıklık, bir şekilde tavşanların evcilleşmesi ile ilgili bir efsaneye dönüşmüştü.

Ortaçağ Batı Avrupa’sında tavşanların yayılımını gösteren harita. Gri bölge, Avrupa tavşanının yaklaşık doğal bölgesini gösteriyor. Renkli noktalar, o bölgelerdeki tavşanların tarihsel veya arkeolojik olarak belgelenmiş en eski kayıtlarını belirtiyor. C: Trends in Ecology & Evolution

Dahası, yeni yapılan araştırmaya göre DNA kanıtları, tavşan evcilleştirmesini sadece o döneme kadar daraltamıyor. Tavşanları evcilleşmesi tek bir olayla olmadı ve belirgin bir başlangıcı olmayan bir süreçti. Benzer nedenlerle, bilim insanları diğer hayvanların da ilk kez evcilleştirildikleri yer ve zamanı belirlemekte zorlanıyor.

İsveç’teki Uppsala Üniversitesi’nden Genetikçi Leif Andersson, genetik verilerin tavşanın evcilleştirilmesinin MS 600 civarında olduğunu ispatlayamayacağını kabul ediyor. Ancak, “o zamanlarda tavşan evcilleşmesinin gerçekleşmediğini iddia etmek de imkansız.” diyor.

(Neandertallerin Yok Olmasında Tavşanların Etkisi Var)

Evcilleştirme uygulamaları o zamana kadar iyi biliniyordu diyen Andersson, “Fransız rahiplerin veya tavşan etinin tadına bakan Güney Fransa’daki çiftçilerin, tavşanları toplamak için çaba sarf etmiş olması mümkün. Dolayısıyla bu tavşanlar en nihayetinde evcil tavşanların kurucu nüfusu haline gelmiş olabilir.”

Eski tavşan kemiklerinde bulunabilecek antik DNA, bir gün bu tartışmaları çözmeye yardımcı olabilir.

Science News. 14 Şubat 2018.

Makale: Evan K. Irving-Pease, Laurent A.F. Frantz, Naomi Sykes, Cécile Callou, Greger Larson. 2018. Rabbits and the Specious Origins of Domestication. Trends in Ecology & Evolution