Taş Aletler, Afrika’dan Erken İnsan Göçünü Gösteriyor

Yaklaşık 100.000 yıllık çakmaktaşı aletler, Homo sapiens’in Afrika’dan Orta Arabistan rotası boyunca yayıldığına dair kanıt sağlıyor.

Yaklaşık 130.000 yıl önce, anatomik olarak modern insanlardan oluşan erken bir göç dalgası, Afrika Boynuzu’ndan ayrıldı ve şu anda olduğundan daha nemli ve daha yeşil olan Arap Yarımadası’nın merkezi boyunca kuzeye yayıldı. Bu insanların ürettiği ayırt edici çakmaktaşı aletler, ilerleyişlerini işaretlemek için bir ipucu görevi gördü. Şimdi, bilim insanları bu ipuçlarının en kuzeydekini İsrail’in Negev Çölü’nde bulmuş olabilirler.

İsrail Eski Eserler Kurumu’ndan arkeologlar, Nubian Levallois adı verilen bir teknikle yapılan özgün çakmaktaşlarını, Dimona kenti yakınlarındaki bir fotovoltaik güneş enerjisi santralinin kurulacağı eski bir “çakmaktaşı parçalama” alanında ortaya çıkardıklarını bildirdiler.

(Arabistan’da 85.000 Yıllık Ayak İzleri Afrika’dan İlk Çıkışı Gösteriyor)

Arkeolog Maya Oron, yaklaşık 100.000 yıl öncesine ait olduğu düşünülen çakmaktaşlarının, Homo sapiens’in Afrika’dan Orta Arabistan rotası boyunca yayıldığına dair daha fazla kanıt olabileceğini söylüyor.

Burası ham çakmaktaşı bakımından zengindi ve eski aletlerin üretildiği yer olduğu açıkça belliydi. Eğer bu aletlerin yaşı doğrulanırsa, buluntular erken modern insanların Doğu Akdeniz’in kuzey bölgelerine giden yolu boyunca yeni bir ipucu olabilir.

Negev’de daha önce aynı teknikle yapılmış bazı çakmaktaşı parçaları bulunmuştu, ancak bunlar çöl yüzeyinde bulunmuştu ve tarihlemeleri belirsizdi; Şimdi ise gömülü ve tarihlenebilir bir arkeolojik katmanda pek çok Nubian Levallois çakmaktaşı aletlere dair ilk keşif yapıldı.

Oron, “Yüzlerce çakmaktaşı parçamız var. Onları üç koordinatta haritalandırdık, böylece diğer çalışmayı yaptıktan sonra neyin hanginin yakınında olduğunu görebiliriz.” diyor.

Eski teknoloji

Nubian Levallois teknolojisi, adını 19. yüzyılda bulunduğu Paris’in Levallois-Perret banliyösünden alan, şimdi “klasik” Levallois olarak adlandırılan eski çakmaktaşı teknolojisinin gelişmiş haliydi.

Her iki yöntem de insanların belirli şekillerde kırılması için daha sert bir taşla defalarca vurarak tek bir çakmaktaşı yumrusundan birkaç uç çıkarmalarını sağladı. Ortaya çıkan çekirdek, “kaplumbağa” adı verilen kendine özgü kavisli bir şekle sahipti.

(Atalarımız Afrika’dan Beklenmedik Yollardan Çıkmış)

Bununla birlikte, Nubian Levallois tekniğinde, ortaya çıkan uçlar daha keskindi ve çekirdek, bir kuşun gagası gibi kendine özgü bir sivri şekle sahipti. Araştırmacıların, erken modern insanların bu tekniği yaklaşık 130.000 yıl önce kullandığını düşündükleri bölge, modern Mısır ve Sudan sınırındaki Nubia’nın adını aldı.

Hem erken modern insanların, hem de Neandertallerin Klasik Levallois tekniğini kullandıkları düşünülüyor. Ancak birçok araştırmacı, Nubian Levallois tekniğini anlamak için daha fazla planlama becerisine ve yayılması için daha fazla dil becerisine ihtiyaç olduğunu düşünüyor; bu nedenle, bu teknik Homo sapiens’in ayırt edici özelliği olabilir.

Afrika’dan çıkış

Bazı erken modern insanların ilk olarak Afrika’yı belki de 270.000 yıl öncesinde terk ettikleri biliniyor, ancak izledikleri yollar ve bu yolları ne zaman geçtikleri zaman bilim insanları tarafından şiddetle tartışılıyor.

Her halükarda, erken modern insanların, belki de Bab-el-Mandeb Boğazı’nın şu anda bulunduğu bir kara köprüsü üzerinden yaklaşık 100.000 yıl önce Arap Yarımadası’nın merkezine yayılması, muhtemelen Homo sapiens’in Afrika’dan dışarı son göçü değildi.

Bu erken göç dalgası ile gelen insanların daha sonra yok olduğu düşünülüyor. Sonraki dönemlerde yapılan göç ile Homo sapiens kıtayı terk etti ve yaklaşık 60.000 yıl önce, belki de Sina Yarımadası’nın kuzey kıyısı boyunca şimdi İsrail olan bölgeye girdi. Bu daha sonraki göç ile birlikte modern insanların, Asya’nın, Okyanusya’nın, Avrupa’nın ve Amerika’nın geri kalanını doldurduğu düşünülüyor.

Oron, Avrupa’daki bazı Neandertallerin şu anda İsrail’i de içeren bölgede yaklaşık 100.000 yıl önce yaşadığına dair kanıtlar olduğunu söylüyor.

“Bölgemizde bu iki tür arasındaki etkileşim hakkında çok fazla tartışma var, çünkü bu karşılaşma Avrupa’dakinden çok daha erken oluyor.”

Yeni Nubian Levallois çakmaktaşları, Homo sapiens’in bölgedeki erken yayılımını açıklamaya yardımcı olabilecek ve belki de o zamanlar orada yaşayan Neandertallerle etkileşimleri hakkında daha fazla bilgi verebilecek başka bir ipucu ekliyor.

Oron ve meslektaşları, araştırmalarını hakemli bir dergide henüz yayınlamadılar, ancak eserlerin radyokarbon tarihlemesini tamamladıktan yaklaşık bir yıl sonra bunu yapmayı umuyorlar.

Arap Yarımadası’nda Nubian Levallois teknolojisini araştıran, Fransa’daki Ulusal Bilimsel Araştırma Merkezi’nde (CNRS) tarih öncesi uzmanı Rémy Crassard, bulguların bilimsel yayınını görmeyi çok istiyor. “Negev’deki bu yeni keşif, Afrika’daki insan dağılımına dair anlayışımıza kesinlikle çok önemli bilgiler katabilir.”

“Bu teknolojinin kökenini, bağlantı olmadan zaman içinde yeniden icat edilip edilmediğini veya Homo sapiens’in Afrika dışına yayılımının gerçek bir göstergesi olup olmadığını hala bilmiyoruz. Hem Afrika’da hem de Arabistan’da daha eski alanların yanı sıra maddi kültürde temkinli karşılaştırmalı çalışmalara ihtiyaç var.”

Live Science. 19 Ağustos 2020.