Tarımın Kökenleri Gıda’nın Geleceğine Işık Tutuyor

Sheffield Üniversitesi tarafından yapılan araştırmalara göre, günümüzden 10.000 yıl önce atalarımızın tarıma geçerken aldığı kararlar, tarımın geleceğine yol gösterecek.

Bilim adamları, araştırmalarına, “Neden ilk çiftçiler bazı tahılları evcilleştirmeyi seçerken diğerlerini seçmediler?” sorusu üzerinden başladılar. Araştırmalar, ilk çiftçilerin yaşadığı Bereketli Hilal adıyla anılan; yani Doğu Akdeniz’in güney kıyılarından, bugünkü Türkiye topraklarının Doğu Toroslar altında kalan kısmı ve Basra Körfezi hizasında yay çizen kadim bölge üzerinden yapıldı.

En geniş sınırları ile bereketli hilal alanı

İlk çiftçiler bu bölgede modern zamanlarda en çok yetiştirilen arpa buğday gibi tahılları diğer pek çok bitki ile beraber yetiştirdiler. Bu da bazılarını tarıma daha uygun hale getirdi. Peki bu bitkilerin hepsi yenilebilir miydi?

Dr. Catherine Preece: “Sonuçlar bizi oldukça şaşırttı. Atalarımızın sayısız bitki yediğini daha önce görmüştük, ancak bizler sadece buğday arpa gibi bitkilere yönelmiş durumdayız. Sadece bu bitkileri yüksek oranlarda üretiyoruz ve tüketiyoruz. Peki neden bu tahıllar diğerlerine göre daha çok üretilip tüketiliyor?” dedi.

Çalışmalarda, bugün evcilleştirilmiş bitkilerle, onların yabani akrabalarının paylaştığı anahtar iki özellik ortaya çıkarıldı. Birincisi; bu bitkilerin tohumları beraber yetiştiği diğer yabani türlere göre daha büyük; yani bu bitkilerin daha büyük tohumlar yetiştirebilmek için aynı güneş ve besinlerden diğerlerine göre daha iyi faydalandığı anlamına geliyor. İkincisi ise, bugün evcilleştirilmiş olan bitkilerin yabanıl ataları, diğerlerine göre daha az gür ve bu da daha küçük saplarına rağmen daha büyük tohumlar yetiştirebildikleri anlamına geliyor. Bu da bize şunu açıkça söylüyor ki; bugün çoğunlukla ektiğimiz bitkilerin yabani atalarının performansı, diğer bitkilerinkine göre daha iyi ve bu bitkiler birbirleriyle rekabet içinde. Birbirlerine yakın yetiştikleri için bazıları tarıma daha uygun hale geldi ve atalarımız bunun farkında olarak arpa ve buğday gibi tahıllara yöneldiler. Bizler de onların geleneklerini sürdürdük.

Dr. Preece: “Bu sonuçların çok önemli olduğunu ve giderek artan dünya nüfusunun, artan gıda taleplerini karşılamak için önemli bilgileri içerdiğini söyledi.

Geleceği Şekillendirmek İçin Geçmişi Daha İyi Tanımalıyız

Eğer bizler bazı bitkilerin nasıl diğerlerine göre daha iyi hale geldiğini anlayabilirsek ve karakterlerini tanımlayabilirsek, tıpkı atalarımızın yaptığı gibi gelecekteki evcilleştirme çalışmaları için daha iyi adaylar seçebiliriz. Bu nedenle tarımın kökeni hakkında daha fazla bilgiye sahip olmalıyız çünkü bugün modern dünyadaki tarımda karşılaştığımız pek çok zorluğa geçmiş tecrübeler yardımcı olacaktır.

Türkiye’de Yetiştiricilik Konusunda Bazı Deneyler Yapılması Planlanıyor

Araştırmacıların seralarda yaptığı deneysel çalışmalarda yabanıl pek çok tahıl bir arada yetiştirilmiş ve performanslarının arttığı gözlemlenmiş. Ekip, çalışmalarını başka bir noktaya taşıyarak yabanıl türlerin etkileşimini doğal ortamlarında gözlemlemek için Bereketli Hilal’in kalbinde; yani Türkiye’de bu deneyi tekrarlamak istiyor ve bu deneyin yeni türler hakkında önemli sonuçlar vereceğini söylüyorlar.