Takı Biçimleri Kuzey Avrupalıların Tarıma Direndiğini Gösteriyor

PLOS ONE dergisinde yayınlanan araştırmaya göre, Neolitik dönemde kıtanın diğer bölümlerinde tarım yayılırken, Kuzey Avrupalılar ilk başta tarım yapmayı reddetti. Elde edilen bulgular, toplumları avcılık ve toplayıcılıktan uzaklaştıran, önemli bir ekonomik devrim olan tarıma geçişi aydınlatıyor.

Avrupalı son toplayıcı toplulukların kullandığı takılar ve süs eşyaları

New York’taki CIRHUS İnsani ve Sosyal Bilimler Merkezi’nden baş yazar Solange Rigaud “Bu keşif tarımın da ötesinde bir şey. Araştırma, Avrupa’da binlerce yıl önce, güney ve orta bölgeler bir çok yönden ilerlerken, kuzey bölgelerin geleneklerine bağlı kaldığı iki farklı kültürel rotayı ortaya çıkardı” diyor.

Bu gelişmeleri inceleyebilmek için, araştırmacılar süs ve süslenme eşyalarının farklı toplumlar tarafından benimsenmesi ya da reddedilmesi üzerine yoğunlaştı. Farklı topluluklar tarafından takılan belirli tipte boncuklar ve bilezikler incelendi.

Bu yaklaşım belli uygulamaların yayılımını incelemeye uygun bir yaklaşım. Daha önceki araştırmalar da hayatta kalma yöntemlerinin benimsenmesiyle belli tür süs eşyalarının kabullenilmesi arasında bir bağ olduğunu ortaya çıkardı. Bu yeni araştırma ise, MÖ 8,000 ile MÖ 5,5000 yılları arasındaki Erken Neolitik dönemde, Avrupa’da tarımın yayılımı araştırmak için takıların kullanıldığı ilk araştırma olma özelliğini taşıyor.

Ilk tarımcıların 8,000 yıl önce Yunanistan’dan başlayarak Avrupa’ya geldiği ve böylece kıtada büyük bir ekonomik devrimi, yani Neolitik devrimi başlattığı uzun süredir biliniyor. 3,000 yıl süren bu sürecin nasıl ve nereden yayıldığı ise bu kadar net değil.

Bu süreci araştırmak için 3000 yıllık bir zaman dilimi boyunca, Avrupa’daki 400’den fazla yerleşimde görülen, 200’den fazla boncuk çeşidi incelendi. Önceki araştırmalar, çiftçi toplumların ve toplayıcı toplumların, farklı çeşitlerde boncuk, bilezik ve takı yapımı ve kullanımıyla ilişkilendirildiğini ortaya koymuştu.

Avrupalı ilk çiftçi topluluklarının kullandığı takılar ve süs eşyaları

Yeni araştırmada, avcı ve toplayıcılıktan tarıma geçişin farklı modellerini aydınlatmak için, çiftçi topluluklarıyla bağdaştırılan süslenme ve takı eşyalarının benimsenişinin izi sürülüyor. Çiftçilerle bağdaştırılan takılar, delinmiş denizkabuğundan yapılmış insan şekilli boncuk ve bileziklerden oluşuyor.

Çiftçilerle bağdaştırılan süslenme ve takı eşyalarının doğu Yunanistan ve Karadeniz kıyısından Batı Fransa’ya, Akdeniz’den kuzeye İspanya’ya kadar yayıldığı görüldü.

Buna karşın, bu tipteki süslenme ve takı eşyaları, Kuzey Avrupa’da Baltık bölgesinde bulunmadı. Bilakis bu bölge genelde avcı toplayıcı toplumların kullandığı süslenme eşyalarına bağlı kalmış gözüküyor. Avcı toplayıcı toplumlarla ilişkilendirilen süs eşyaları, çiftçi toplumlarda bulunan boncuk ve bilezikler değil, delikli deniz kabukları oluyor.

Rigaud “Bu dönemde Baltık bölgesindeki avcı toplayıcıların, çiftçilerin taktığı takılara karşı direndiği açık. Biz de bu kültürel sınırın, tarımın ilerleyişindeki bir engeli yansıttığı sonucuna vardık –  en azından Neolitik dönemde”diyor.

New York Üniversitesi