Tahıllar İlk Olarak 11,000 Yıl Önce Suriye’de Ehlileştirildi

Yaklaşık 11,000 yıl önce Suriye’de yaşayan bir topluluk, insanların çevreleriyle ilişkisini sonsuza kadar değiştirecek bir uygulamaya başladı: Tahıl ehlileştirme ve bununla birlikte tarımın başlaması, binlerce yılık bir süreçte gerçekleşti. Kuzey Tell Qarassa arkeolojik alanında yapılan keşifler, Suriye’nin Süveyda şehri yakınlarında yer alıyor ve üç tahıl türünün en eski ehlileştirme kanıtını sağlıyor. Bunlardan birisi arpa ve diğer ikisi ise buğday türlerinden kavuzlu buğday ve farrow buğdayı.

Söz konusu dönemde Neolitik insanlar büyük değişimlerin olduğu bir zaman diliminde yaşadılar. Yabani buğday ve arpa toplayıp yavaşça onları ehlileştirme sürecine girdiler. Bu da demek oluyor ki, yedikleri besinlerin üretimini denetledikleri yerel bir ekonomi kurmaya başladılar.

Tarımın Kökeni

Tahıl yetiştiriciliğinin ilk olarak Yakın Doğu’da yapıldığı bilinse de, ilk tahıl ehlileştirme sürecinin tek bir bölgede mi yoksa birden çok bölgede mi başladığı bilinmiyordu. Eğer ilk ihtimal söz konusu ise bunun hangi bölge olduğu bilinmiyordu.

Ibañez, “Bu süreç avcı toplayıcı toplumların yabani tahılları toplamasıyla başladı ve bu tahılları ekmesi ile devam etti. Daha sonra orak kullanarak ekinleri biçtiler. Bu ilk mahsul yetiştiriciliği tahıl tanelerinin seçici olarak üretimine olanak verdi. Ehlileştirilmiş ırklar giderek daha da çok ehlileşmeye başladı.” diyor.

Kesin konuşmak gerekirse, Tell Qarassa’daki bu çalışma, ehlileştirme sürecinin ilk aşamalarındaki tahıl örneklerini belirlememize imkan sağlıyor. O bölgede yetişen tahılların yüzde 30’u ehli özellikler taşıyorken geri kalan ise yabani tahılların özelliklerini gösteriyor.

CSIC’den bir araştırmacı, “Tell Qarassa’dan tahılların Ağustos ayında ekilip Şubat ve Mart ayında hasat edildiğini artık biliyoruz. Bunun amacı ise tam olgunluğa erişmeden önce başlarının kopup hasat esnasında kaybolma riskini önleyebilmek (tahminen hala kısmen yabanilerdi). Samandan tam anlamıyla faydalanmak amacıyla mahsul, zemine yakın kesilirdi ve toplandığı anda harman edilirdi. Sonra, evin içinde muhafaza edilmeden önce dışardaki avluda elde edilen tahıllar temizlenirdi. Tahıllar yenmeden önce harç ile ezilip el değirmenleriyle öğütülürdü.” şeklinde açıklıyor

Tell Qarassa’dan elde edilen bilgiler, ilk çiftçi toplumlarının ileri seviyedeki teknik gelişimini ve çeşitli hızlarda Yakın Doğu’nun farklı bölgelerinde ortaya çıkan tahılların ehlileştirme sürecini gösteriyor.

Ibañez “Ehli tahılların bu bölgelerde daha sonra ortaya çıkışının, Suriye’nin güneyi kökenli tahılların kullanımı yüzünden olup olmadığı veya başka bağımsız ehlileştirme süreçlerinin yer alıp almadığı henüz keşfedilmedi.” diyor.

İspanyol Ulusal Araştırma Konseyi’nden (CSIC) ve Cantabria Üniversitesi ve Bask Bölgesinden (ikisi de Kuzey İspanya’da) olan araştırma ekibi, Juan José Ibáñez tarafından yönetiliyor ve bu ekip 2009 ve 2010 yılları arasında bölgedeki kazıları gerçekleştirdi. Kopenhag Üniversitesinden ve Londra’dan bilimsel araştırmacılar da Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) dergisinin son sayısında yayımlanan çalışma için iş birliğinde bulundular.

DNA Sayesinde Avrupa’nın İlk Tarımcılarının İzi Anadolu’ya Sürüldü

Tarım Pratiği, Devlet Fikrini Doğurmuş Olabilir mi?

Antik DNA Analizine Göre Tarıma Geçen İnsanlar Hızla Evrildi

Spanish National Research Council (CSIC). 12 Aralık 2016.

Makale: Arranz-Otaegui, A., Colledge, S., Zapata, L., Teira-Mayolini, L. C., & Ibáñez, J. J. (2016). Regional diversity on the timing for the initial appearance of cereal cultivation and domestication in southwest Asia. Proceedings of the National Academy of Sciences, 113(49), 14001-14006.