Simülasyonlar, Neandertal Yok Oluşunun Nedenini Açıklıyor

Bilgisayar simülasyonlarına göre, Neandertallerin 43.000 ila 38.000 yıl önceki hızlı yok oluşu, sadece Homo sapiens rekabeti ile açıklanabilir.

İklim bilimciler, önceki inanışların aksine Neandertal yok oluşuna; ani buzul iklimi değişimi ya da Homo sapiens ile melezleşmenin neden olmadığını keşfettiler. Yeni süper bilgisayar modeli simülasyonlarına göre, sadece Neandertaller ve Homo sapiens arasındaki rekabet Neandertaller’in hızlı ölümünü açıklayabilir.

Neandertaller Avrasya’da en az 300.000 yıl süre boyunca yaşadılar. Ardından, yaklaşık 43.000 ila 38.000 yıl önce dünya yüzeyinden aniden silindiler. Bugünün Homo sapiens popülasyonlarına yalnızca zayıf genetik izler bıraktılar. Yok oluşlarının, hızlı dalgalanan iklim koşullarının yaşandığı dönemin yanı sıra Homo sapiens’in Avrupa’ya geldiği dönem ile örtüştüğü saptandı. Ancak, bu faktörlerden hangisinin baskın neden olduğunu belirlemek evrimsel antropolojide en büyük zorluklardan biri olmayı sürdürdü.

(Neandertal Geni Taşıyan Kadınlar Daha Doğurgan)

Neandertal popülasyonlarının çöküşünde rol oynayan ana nedenin somut olarak saptanabilmesi için matematiksel modellerin kullanılması gerekir. Bu matematiksel modellerin, Neandertaller ve Homo sapiens’in göçlerini, Neandertal ve Homo sapiens arasındaki etkileşimi, melezleşmeyi ve de değişen iklim çevrelerini gerçekçi bir şekilde yansıtması gerekir. Bu tarz modeller geçmişte yoktu.

Şimdi ise yapılan bir çalışmadaAxel Timmermann, Avrasya genelinde Neandertal yok oluşuna ilişkin ilk gerçekçi bilgisayar modeli simülasyonunu tanıttı. Binlerce satır bilgisayar kodundan oluşturulan ve IBS’nin süper bilgisayarı Aleph’te çalıştırılan bu model, Neandertaller ve Homo sapiens’in zamanla değişen bir buzul ortamında; değişen sıcaklık, yağış ve bitki örtüsü etkisinde nasıl hareket ettiklerini tanımlayan bir dizi matematiksel denklemi çözümlüyor.

Bu modelde, her iki hominin grubu da aynı besin kaynakları için rekabet ediyor. Her iki hominin grubunda küçük oranda bir popülasyonun çiftleşmesine izin veriliyor. Bu model için kilit parametreler, gerçekçi iklim bilgisayar modeli simülasyonları ile genetik ve demografik verilerden elde ediliyor.

(Neandertallerin Resim Yapıp Yapmadıkları Tartışma Konusu)

Timmermann, “Neardertal yok oluşunun itici güçlerini ilk defa ölçerek hesaplayabiliyoruz. Bilgisayar modelinde ani iklim değişikliği, çiftleşme ve rekabet gibi süreçlere yön verebiliyorum.” diyor.

Sonuçlar, var olan paleoantropolojik, genetik ve arkeolojik veriler ile karşılaştırıldığında Timmermann, bilgisayar modelinde gerçekçi yok oluşun sadece bir şekilde mümkün olduğunu gösterdi: Homo sapiens, Neandertallere kıyasla besin kaynaklarına ulaşma açısından ciddi biçimde avantajlı olmalıydı. Bu bilgisayar modeli detayları açıkça göstermese de Homo sapiens’in üstünlüğü daha iyi avlanma teknikleri, patojenlere karşı daha iyi direnç ve daha yüksek doğurganlık oranı gibi nedenlerle açıklanabilir.

Hızlı Neandertal yok oluşuna tam olarak neyin sebep olduğu uzun süredir tartışılıyor. Bu yeni bilgisayar modellemesi yaklaşımı, rekabetçi dışlamayı kuzenlerimizin ortadan kayboluşunun muhtemel nedeni olarak tanımlıyor.

Timmerman, “Neandertaller Avrasya’da yaklaşık 300.000 yıl yaşadılar ve yok oluşlarına denk gelen ani iklim değişimlerinin daha kötülerini daha önce deneyimleyip ayak uydurdular. Neandertallerin, tam da Homo sapiens’in Avrupa’ya yayılmaya başladığı zamana denk gelen bir zaman diliminde tamamen yeryüzünden silinmiş olmaları tesadüf değil.”

“Yeni bilgisayar modeli simülasyonları, bize kendi türümüzün neden olduğu ilk yok oluşu açık bir biçimde gösteriyor.”

IBS İklim Fiziği Merkezi’nden ekip şimdi ise bilgisayar modelini, megafauna ve daha gerçekçi iklim zorlamalarını da içermesi için geliştiriyor. Axel Timmermann şöyle belirtiyor: “Bu alan, iklim bilimcilerin, matematikçiler, genetikçiler, arkeologlar ve antropologlar ile etkileşim halinde olacağı yeni bir araştırma alanı.”

Institute for Basic Science. 20 Mayıs 2020.

Makale: Timmermann, A. (2020). Quantifying the potential causes of Neanderthal extinction: abrupt climate change versus competition and interbreeding. Quaternary Science Reviews, 238, 106331.