Sibirya’da 24.000 Yıllık Çok Hücreli Canlı Hayata Geri Döndü

Yeni araştırmaya göre, mikroskobik çok hücreli bir organizma, Sibirya’da 24.000 yıl boyunca donuk kaldıktan sonra hayata döndü.

Bilim insanları, Rus Kuzey Kutbu’ndaki Alayeza Nehri’nden bdelloid rotifer olarak bilinen hayvanı çıkardılar. Bu, çeyrek milimetreden daha kısa solucan benzeri bir yaratıktı. Araştırmacılar onu ısıtıp yiyecek verdiğinde aktif hale geldi. Bdelloid rotifer, çözüldükten sonra, kriptobiyoz olarak bilinen canlanma ile binlerce yılın ardından sonra eşeysiz olarak çoğalabildi.

Önceki araştırmalar ise bu hayvanların donduktan sonra 10 yıla kadar hayatta kalınabileceğini söylüyordu. Ancak Current Biology’de yayımlanan bu yeni çalışma, bdelloid rotifer‘deki kriptobiyozun, süresiz olmasa da binlerce yıl sonra da sürebileceğini ortaya çıkardı.

Bakteriler gibi basit organizmalar donmuş topraklarda binlerce yıl hayatta kalabilse de, rotiferler, sinir sistemi, beyni ve her şeyi olan bir hayvan.

(Rusya’da Buz Devrinde Donmuş Yünlü Gergedan Bulundu)

Rusya’nın Fizikokimyasal ve Biyolojik Sorunlar Enstitüsü’nden Stas Malavin, “Anafikir, çok hücreli bir organizmanın binlerce yıl boyunca dondurulup saklanabilmesi ve daha sonra hayata geri dönebilmesidir. Ki bu da birçok kurgu yazarının hayalidir.” diyor.

Malavin, “Bunun bilim için yeni bir tür olduğundan oldukça eminiz” diyor. O ve ekibi, rotiferin genomunu sıraladı ve en çok Adineta vaga adlı bir türe benzediğini buldu. Malavin, sonucu daha iyi anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulduğunu söylüyor.

Bilim insanları, araştırmada süreci incelemek için bir laboratuvarda onlarca bdelloid rotifer‘i dondurup çözdüler. Modern rotiferler, donarak hayatta kalmak için benzer bir yeteneğe sahip görünüyor. Malavin’in ekibi, farklı modern türlerden bireylerin yanı sıra antik rotiferin bazı yavrularını bir hafta boyunca -15°C’de dondurdu. Her iki grup da benzer sağkalım oranları ile eşit derecede donmaya toleranslıydı.

Malavin’e göre bunu nasıl yaptıkları belli değil. Son yıllarda, donmaya dayanıklı organizmaların sadece bir tane değil, çok sayıda hayatta kalma mekanizmasına sahip olduğu ve hepsinin aynı mekanizmayı kullanmadığı ortaya çıktı. Malavin, “Mekanizmalar şaşırtıcı derecede az biliniyor diyebilirim” diyor.

Karbon 14 metoduna göre bdelloid rotifer örneğinin yaşı 23.960 ile 24.485 yıl arasında tespit edildi.

Bdelloid rotiferler, dünya çapında tatlı su ortamlarında bulunan bir rotifer sınıfı. Bu hayvanlar, çok zor koşullara karşı dayanıklılıklarıyla biliniyor. Bdelloid rotiferler düşük oksijene, yüksek asitliliğe ve yıllarca susuz kalmaya dayanabildiği gibi, dünyanın radyoaktif direnci en yüksek hayvanlarından da birisi.

Öte yandan bir nematod solucan (yuvarlak solucan) ile bazı bitki ve yosunların binlerce yıl sonra hayata geri dönebildiğine yönelik de bazı raporlar var.

Dahası, rotiferlerin veya diğer donmaya dayanıklı hayvanların donmuş toprakta ne kadar süre dayanabileceği de belirsiz. Malavin, metabolizmalarının tamamen durmasına veya aşırı derecede yavaşlamasına bağlı olacağını söylüyor. Durursa, teorik olarak 24.000 yıldan çok daha uzun süre hayatta kalabilirler – sınır muhtemelen DNA’larına yavaş yavaş zarar veren arka plan radyasyonu tarafından belirlenir. Ancak metabolizmaları sadece yavaşlarsa, devam etmek için eninde sonunda bir enerji kaynağına – yiyeceğe – ihtiyaçları olacaktır.

BBC. New Scientist. 7 Haziran 2021.

Makale: Lyubov Shmakova et al. 2021. A living bdelloid rotifer from 24,000-year-old Arctic permafrost. Cell, 31, 11.