Şanlıurfa Sayburç’ta ‘Leoparlı İnsan’ Sahnesi Bulundu

Şanlıurfa’da Taş Tepeler’den biri olan Sayburç’ta, insanlar, leoparlar ve boğadan oluşan beş figürlük bir sahne ortaya çıktı.

Sayburç’taki yapıda, ortada fallusunu tutan erkek figürü ve iki yanındaki leoparlar görülüyor. C: Bekir Köşker @bekirkosker

Birbiriyle ilişkili olduğu düşünülen figürlerde bir eliyle fallusunu tutan erkek figürünün iki yanında, ağızları açık iki leopar yer alıyor. Bunların sol kısmında ise, elinde yılan tutan bir erkek ve karşısında iri boynuzlarıyla duran bir boğa var.

Çanak Çömleksiz Neolitik çağ yerleşimi Sayburç, 2021 yılında köydeki bahçe duvarlarında dikilitaş parçalarının kullanıldığının Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi’ne bildirilmesi üzerine bulundu. Sayburç ayrıca, Şanlıurfa’da Göbekli Tepe ve çevresindeki diğer on bir arkeolojik alandan oluşan Taş Tepeler’den biri. Sayburç yerleşmesinin, Göbekli Tepe’nin son dönemleriyle çağdaş olduğu düşünülüyor.

(Karahantepe’de Göbeklitepe ile Çağdaş Özel Yapılar Bulundu)

Taş Tepeler, Göbekli Tepe ile çağdaş olan ve benzer özellikler taşıyan başka yerler de olduğunu gösteriyor. Bu yerlerin tamamının yüksek tepeler üzerinde, avcılık için ideal alanlarda olduğu anlaşılıyor. Bunlara ek olarak Göbekli Tepe Kültürü’nü anlamamız için büyük önem taşıyor.

Sayburç’taki yapıda, sekinin üzerine betimlenmiş beş figürden oluşan sahnenin tamamı. C: Bekir Köşker @bekirkosker

Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi tarafından, Doç. Dr. Eylem Özdoğan yönetiminde kazıları yürütülen Sayburç’ta, 2021 kazı sezonu sırasında, kireçtaşı ana kaya içine açılan dairesel planlı, çukur tabanlı bir yapı bulundu. Yaklaşık 11 metre çapındaki yapının duvarı boyunca yine ana kayadan biçimlendirilmiş yaklaşık bir metre yüksekliğinde bir seki yer alıyor. 60-70 cm genişliğindeki sekinin arka bitimindeki tahribattan kurtulan küçük bir alanda, yapının kaplama duvarı hâlâ duruyor.

Sayburç’ta, iri boynuzları ile betimlenmiş bir boğanın karşısında bir elinde yılan tutan adam görülüyor. C: Bekir Köşker @bekirkosker

Sekinin ön yüzünde ana kaya yüzeyine kazınmış kabartma şeklinde birbiriyle ilişkili beş figür yer alıyor. Doğu kısmındaki üç figürde, önden betimlenen bir insan ile iki yanında insana dönük, birbirleri ile biçimsel olarak aynı iki leopar yer alıyor. Leoparların ikisi de yandan, ağızları açık, dişleri gözükür, kuyrukları yukarıda betimlenmiş. Ortadaki erkek figürü sağ eliyle fallusunu tutuyor, sol eli ise karnının üzerinde. Erkek figürün boynundaki üçgen kolye ya da yakalık şeklindeki çizgiler, bölgedeki Neolitik insan figürlerinin birçoğunda görülüyor.

Sayburç’taki özel yapının genel görünümü. C: Bekir Köşker @bekirkosker

Sahnenin batısında, sırtı bu figürlere dönük, fallus uzantısından erkek olduğu anlaşılan başka bir insan daha yer alıyor. Leoparlar gibi yandan betimlenen bu figür, bir boğa ile karşılıklı duruyor. Sol elinde altı parmağı olduğu görülen bu insanın sol kolu yukarı kalkmış, sağ eliyle baş aşağı duran bir yılanı tutuyor. Bu figürün yüzü, boğaya doğru bakıyor.

Anadolu Üniversitesi Arkeoloji Bölümü mezunu. İstanbul Üniversitesi Prehistorya Bölümü Yüksek Lisans mezunu. Aynı üniversitede Doktora adayı. İletişim: ermanbu@gmail.com

You must be logged in to post a comment Login