Romalı Gladyatörler Gerçekten Ölümüne mi Savaşıyordu?

Antik Roma dünyasında bir gladyatör olmak kanlı bir işti, ancak tüm gladyatörler gerçekten ölümüne mi savaşıyordu?

Popüler medya, 2000 yapımı Gladyatör filmi gibi, Romalı gladyatörleri en az bir dövüşçünün öldüğü kanlı savaşlarda gösteriyor. Ancak gerçekte, gladyatörler gerçekten ölümüne mi savaşıyordu?

Aslında bazen evet, ama her zaman değil, diyor uzmanlar. Gladyatörler üzerinde kapsamlı çalışmalar yapmış olan Kaliforniya Üniversitesi’nden araştırmacı Alfonso Manas, gladyatörlerin ölüm oranlarının zamanla büyük ölçüde değiştiğine dair kanıtlar olduğunu belirtiyor.

Örneğin, İtalya’da bir Yunan şehri olan ve sonunda Roma egemenliğine giren Paestum’daki MÖ 4. yüzyıla tarihlenen mezar resimleri, gladyatörlerin rakiplerinin kafasına saplanan mızraklar gibi ölümcül olabilecek korkunç yaralar aldığını gösteriyor. Bu da birçok erken gladyatör dövüşünün bir veya her iki dövüşçünün ölümüyle sona erdiğine işaret ediyor.

(İlgili: Antik Roma’da Kadın Gladyatörler Var mıydı?)

MÖ 27’den sonra gladyatör oyunları reforme edildi ve ölüm oranı azaldı. Bu reformlar İmparator Augustus (MÖ 30 – MS 14) ve Tiberius (MS 14 – 37) dönemlerinde gerçekleşti.

“MS 1. yüzyılda ölüm oranını kesin olarak biliyoruz: Pompeii’deki gladyatör dövüşlerinin sonuçlarını gösteren resimlerde, beş dövüşten birinin kaybedenin ölümüyle sonuçlandığı görülüyor” diyor Manas. Bu ölüm oranı muhtemelen MS 2. yüzyılda da benzer kaldı.

Gladyatörlerin birçoğu köle olmasına rağmen, ölüm oranındaki düşüşle birlikte bazı özgür bireylerin gladyatör olmayı gönüllü olarak seçtiğini de söylüyor Manas.

Manas, “MÖ 27’den sonra değişen kuralların ne olduğunu tam olarak bilmiyoruz, ancak kanıtlar bir gladyatörün kalkanını bırakıp işaret parmağını uzatarak teslim olabileceğini gösteriyor” diyor. Ayrıca, bir hakem olan “summa rudis” kuralları uygulayabilir ve bir gladyatör öldürülmek üzereyken dövüşü durdurabilirdi.

Gladyatör dövüşlerine ev sahipliği yapan kişi izin verirse, kaybeden dövüşten zarar görmeden ayrılabilirdi. Eğer ev sahibi gladyatörün öldürülmesinde ısrar ederse, gladyatörü sağlayan kişiye büyük bir meblağ ödemek zorunda kalırdı.

The Open University’de öğretim görevlisi olan Virginia Campbell, “Magistralar oyun düzenlemek istediklerinde gladyatörleri sahiplerinden kiralayabilirlerdi ve bu tür kiralama sözleşmelerinin bazı kanıtları var; eğer bir gladyatör ağır yaralı olarak geri dönerse veya öldürülürse, gladyatörün kiralama sözleşmesi bir satışa dönüşür ve fiyat orijinal sözleşme bedelinin yaklaşık 50 katı kadar artabilirdi” diyor.

Manas, “Bu ölüm oranı MS 3. yüzyılda artmış gibi görünüyor” diyor. “Halk arasında daha büyük bir vahşet zevki popüler hale geldi, kaybedenin bağışlanma talep etmesine izin verilmeyen dövüşler alışılmış hale geldi. MS 3. yüzyıl kaynakları, dövüşlerin yarısının kaybedenin ölümüyle sonuçlandığını öne sürüyor.”

Manas’ın belirttiğine göre bu yüksek ölüm oranı MS 4. yüzyıla kadar devam etmiş olabilir. Torrenova’daki mozaikler, bir dizi gladyatör dövüşünün kaybedenlerini ölü olarak gösteriyor. “Gladyatör oyunları MS 5. yüzyılda azalmaya başladı ve kalan dövüşler muhtemelen ölümle sonuçlanmıyordu”

Eğitimsiz Mahkumlar

Arenaya giren herkes gladyatör değildi. Gladyatörler eğitim almışlardı ve başkalarıyla dövüşmeleri bekleniyordu. Ancak bazıları vahşi hayvanlar tarafından yenilmek üzere ölüme mahkûm edilen eğitimsiz mahkumlardı. Bu mahkumlar “hiç eğitim almamıştı veya yalnızca en temel silahlara sahiptiler ve ölmeleri bekleniyordu” diyor Campbell. Bu genellikle eğitimsiz mahkumların ölümüyle sonuçlanıyordu.

“Mahkumlar, büyük olasılıkla aç bırakılmış hayvanlarla karşı karşıya geliyordu ve hayvanların onları parçalamasını umuluyordu” diyor Campbell. “Bu ölümler, eğitilmiş gladyatörlerin dövüşlerinden önceki ısınma gösterisi oluyordu.”

Mahkumlar eğitimsiz oldukları ve çok az silaha sahip oldukları için nispeten ucuzdular. “Bu sadece ölümcül eğlence için nispeten ucuz yem değildi, aynı zamanda mahkumları arenaya koyma pratiği bir tür caydırıcı olarak görülüyordu — suç işlemeyim yoksa buraya getirilebilirsiniz. Campbell, “Eğlence ve toplumsal kontrol tek seferde” diyor.

Live Science. 22 Eylül 2024.