Roma İmparatorluğu’nun Çöküş Nedeni Su Sistemlerindeki Zehir Olabilir

Vezüv Yanardağı’nın külleri altında kalan Pompeii’de bulunan bir su borusunda keşfedilen zehirli seviyelerde antimon, halkın sağlığını kötü etkilemiş olabilir.

Suyun içindeki antimon, Roma İmparatorluğu’nun çöküşüne neden olmuş olabilir. F: Wikimedia Commons

MS 79 yılında Vezüv Yanardağı’nın ölümcül patlamasıyla küller altında kalan Pompeii’nin su borusunda zehirli seviyelerde antimon keşfedildi. Yapılan yeni bir araştırmaya göre, zehirli borular, Pompeii halkının sağlığını oldukça kötü etkilemiş olabilir. Araştırmaya göre kusma, ishal ve karaciğer hasarı, Pompeii’de yaşayan Romalılar için günlük yaşamın bir parçası olabilir.

Borulardaki antimon izlerinin haricinde, borular kurşundan (zehirli bir ağır metal) yapılmıştı. Bugüne kadar birçok tarihçi, Roma İmparatorluğunda kurşun kullanımının yaygınlaşmasının, nihai olarak çöküşe sebep olduğununa dair teoriler ortaya attı.

Araştırmanın yazarlarından Kaare Lund, “Antik Yunanlar kurşunun zehirli olduğunu biliyordu, fakat bu bilgi bir şekilde Roma döneminde kayboldu. Romalılar kesinlikle bunun zehirli bir materyal olduğunu bilmiyor gibi davrandı. İş borularında, şarapları tatlandırmak için, su kanallarında ve açılan küçük delikleri kapatmak için kurşun kullandılar. Roma İmparatorluğu’nda çok fazla kurşun vardı.” diyor.

Lund ve ekip arkadaşları, imparatorluğun, zehirlenmenin neden olduğu çöküş için alternatif bir teori öneriyorlar. “Çoğu zaman kurşun su boruları, kireçle kaplanırdı; bu, kurşunun bir dereceye kadar suya sızmasını önlüyordu.” diyorlar.

Pompeii’de bulunan kurşun su borusu parçası, zehirli seviyelerde antimon içeriyordu. F: Charlier et al / Toxicology Letters 2017

Öte yandan antimon, kurşundan çok daha toksiktir ve bu nedenle içme suyuna çok az miktarda sızması bile ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Genellikle sindirim sistemini tahrip eder, yoğun kusma ve ishale neden olur. Aynı zamanda karaciğer ve böbrekleri tahrip eder ve yeterince yüksek doza maruz kalınırsa kalp durmasına neden olabilir.

Araştırma ekibi, Pompeii’de bulunan bir su borusu parçasını analiz ederek, zehirli seviyelerde antimon buldu. Metalin çıkarıldığı kurşun cevheri, yüksek seviyede antimon içerebilir.

Ortaya atılan teorinin sağlamlığı, Roma döneminde antimon kaynaklı kurşun kullanımının ne kadar yaygın olduğuna bağlı olarak değişecek. Bunu test edebilmek için ekip, başka alanlardaki Roma kurşun su boruları örneklerini analiz edecek.

Fakat bu kolay bir görev olmayacak. İtalya’daki Roma dönemi mirasları yüksek derecede korunuyor. Boruları örneklemek, çok küçük bir miktar (yaklaşık 40 mg) metalin yok edilmesini içeren agresif bir işlem.

Lund, “Kültürel eserleri analiz ederken, geleceğe malzeme bırakmak için kendinizi mümkün olduğunca sınırlamaya çalışırsınız. Bu yüzden belki gelecekte başka örneklerle daha fazlasını yapacağız, ancak bunu yapmak için izin almak kesinlikle zaman alacak.” diyor.

Roma İmparatorluğu’nun Yıkılmasına Mülteci Krizi Sebep Oldu

2000 Yıl Önce Roma’da Cumhuriyetin Çöküşü

Pompeii’nin Çöpleri İnsanların Geri Dönüşümcü Olduklarını Gösteriyor

IB Times. 18 Ağustos 2017.

Makale: Charlier, P., Abdallah, F. B., Bruneau, R., Jacqueline, S., Augias, A., Bianucci, R., … & Rasmussen, K. L. (2017). Did the Romans die of antimony poisoning? The case of a Pompeii water pipe (79 CE). Toxicology letters.