Roma Cenaze Törenlerinde Zengin ve Fakir Yemeği Farklıydı

Barcelona’daki bir Antik Roma’da nekropolünde cenaze ziyafetleri: Zenginler için domuz, fakirler için tavuk ve kadınlar için yulaf.

Barcelona’daki nekropolde bulunan hayvan kemikleri, daha yoksul Romalıların cenaze törenlerinin maliyetlerini azaltmak için ucuz et kullandığını ortaya koyuyor.

1950’lerde, Barselona’nın merkezinde MS 2. ve 3. yüzyıllardan kalma bir Roma nekropolü (mezarlığı) bulundu. Plaça de la Vila de Madrid adlı site, bir mezar kompleksinin keşfedildiği 2000 ve 2003 yılları arasında tekrar kazıldı. 66 kişinin kalıntılarını veya küllerini içeren bu toplu mezar, köleleri veya düşük gelirli özgür insanları gömmek için kurulmuştu.

(İlgili: Ürdün’deki Antik Roma Mezarında ‘Çizgi Roman’ Bulundu)

En alt kademedeki Romalılar, yaşamları boyunca aylık bir ücret ödeyerek düzgün bir cenaze töreni gerçekleştirebilirlerdi. Ancak, akrabalar mezarların önünde zorunlu ritüel ziyafetleri yapmak zorunda kaldıklarında sorunlar ortaya çıktı, çünkü herkes ölenleri geleneğin gerektirdiği gibi uğurlayamıyordu.

Örneğin, Cicero gibi yazarlara göre, bir mezar yalnızca bir domuzun -kölelerin veya çoğu vatandaşın erişemeyeceği yüksek fiyatlı bir hayvanın- kurban edilmesinin ardından bir mezar olarak kabul edilirdi.

Nekropolde insan kalıntılarının yanı sıra bazı hayvan kemiklerinin de bulunması, ziyafet ve adak gibi yasaların gerektirdiği cenaze törenlerinin gerçekten yapıldığını doğruluyor. Mezarlara yiyecek ve içeceklerin sokulduğu bir delik açılmıştı. Tanrıların beslenmesini ve korunmasını, ayrıca ölenlerin anısını sağlamak için adaklar, ziyafetler ve hayvan kurbanları yapılırdı. Arkeologlar ayrıca mezarların içinde çanak çömlek ve bitkiler de ortaya çıkardılar.

Akademik Plos One dergisinde yayınlanan, “Ruh için yiyecek ve vücut için yiyecek: Batı Roma İmparatorluğu’nda diyet kalıplarını ve cenaze yemeklerini incelemek” başlıklı bir çalışmada, araştırmacılar gömülü bireylerin yaşı, cinsiyeti, adakları ve beslenme biçimlerinin bazı farklılıklar gösterdiğini açıklıyor. Yaşamdaki eşitsizliklerin cenaze törenlerinde de devam etmiş olabileceğini öne sürüyorlar.

Vila de Madrid’de bulunan insan kalıntıları, cenaze ziyafeti sırasında tüketilen hayvanların kalıntılarıyla kontrast oluşturmak için gömülen bireylerin diyetini belirlemek için karbon ve nitrojen izotop analizine tabi tutuldu. Ve insan kalıntılarına ek olarak, hayvan kemikleri de analiz edildi. Analiz, tanımlanan hayvanların yüzde 30’unun domuz, yüzde 27,1’inin büyükbaş, yüzde 24,3’ünün keçi ve yüzde 10’unun tavuk olduğunu belirledi. Karaca, tavşan ve tilki kalıntıları da belgelendi.

Belgelenen en sık görülen kemiklerin kürek kemiği, humerus, radii, ulna, pelvis, femur ve tibia olması, ziyafetlerin maliyetini azaltmak için yaşlı hayvanlar seçilmesine rağmen, et açısından en zengin kısımların tüketildiğini gösteriyor.

Araştırmacılar, “Bu önemli bir nokta, çünkü sadece başka amaçlarla kullanılamayacak hayvanların kesildiğini gösteriyor… bu şekilde kesimin ekonomik yükü en aza indirilebilirdi.” diyor.

Roma’daki kadınlar ve erkekler aynı protein kaynaklarını yememişlerdi, erkekler genellikle daha fazla et yedi. “Bu, yiyeceklere yönelik sosyokültürel zevklerin cinsiyetler arasında farklı olduğu veya belki de gelenek, sosyal statü, zenginlik veya tıbbi tavsiye nedeniyle protein açısından zengin kaynaklara erkeklerin kadınlardan daha fazla erişebildiği anlamına gelebilir.”

Romalı doktorlar “ruh halinize göre farklı türde yiyecekler yemeyi” tavsiye ettiler. Erkeklerin sıcak ve kuru olduğunu düşündükleri için balık gibi soğuk ve ıslak yiyecekler yemeleri tavsiye edildi. Kadınlar ise soğuk ve ıslaktı, bu yüzden yulaf gibi sıcak ve kuru yiyecekler yemelilerdi.

Kısacası araştırma, adaklar ve ziyafetler kanunla öngörülmüş olmasına rağmen, herkesin gösterişli veya zengin adaklar yapmayı göze alamayacağını ortaya koyuyor. Kuş kalıntılarının ve et açısından zengin kısımların varlığı, ölen kişinin akrabalarının yasaya mümkün olduğunca sıkı bir şekilde uymaya çalıştıklarını gösteriyor. Yine de, fakirlerin zenginler gibi yemediği açık… ölümde bile.

El Pais. 28 Ağustos 2022.

Makale: Salazar-García, D. C., Colominas, L., & Jordana, X. (2022). Food for the soul and food for the body. Studying dietary patterns and funerary meals in the Western Roman Empire: An anthropological and archaeozoological approach. Plos one, 17(8), e0271296.