Pompeii’deki Freskte Muhtemelen Pizzanın Atası Bulundu

Antik Roma kenti Pompeii’deki arkeologlar, İtalyan pizzasının öncüsü olabilecek bir tasviri içeren fresk ortaya çıkardılar.

İtalya kültür bakanlığı, 2.000 yıllık freskte tasvir edilen düz ekmek, modern pizzanın uzak bir atası olabilir diyor. Ancak teknik olarak bir pizza olarak kabul edilecek klasik malzemelerden yoksun.

Antik Pompeii kalıntıları arasında pizzayı andıran çarpıcı bir fresk bulundu, ancak pizzanın iki temel malzemeden (domates ve mozzarella) yoksun olduğu ve şüpheli bir şekilde ananas gibi görünen bir öğe içerdiği görülüyor.

Yaklaşık 2.000 yıl öncesine tarihlenen fresk, pizzanın anavatanı Napoli’ye yakın Pompeii arkeoloji parkının Regio IX bölgesinde yapılan kazılarda ortaya çıktı. Söz konusu bu tablo, ek binasında fırın bulunan bir evin koridoru olduğuna inanılan bir duvarda yer alıyordu.

(İlgili: Pompeii’de İki Kadın ve Bir Çocuk İskeleti Bulundu)

Fresk, bir nar ve muhtemelen bir hurma da dahil olmak üzere çeşitli meyveler için destek görevi gören gümüş bir tepsi üzerinde yuvarlak bir ekmeği (focaccia) tasvir ediyor gibi görünüyor.

Bununla birlikte, tabaktaki “ananasın” muhtemelen tamamen farklı bir şey olması gerekiyor, çünkü bu meyveyle ilk karşılaşan Avrupalı, 1493’te Guadeloupe’de Christopher Columbus oldu.

Uzmanlar, bu ekmeğin eski Romalılar tarafından yenen otlu bir peynir olan moretum veya baharatlarla tatlandırıldığını söylüyor. Ekmeğin yanında bir kadeh şarap, kuru meyveler, hurma, nar ve sarı kocayemiş süslemesi var.

Freskin Yunan konukseverlik ritüeli xenia’dan esinlendiği ve bu nedenle tepsinin Helenistik döneme kadar uzanan bir geleneğin parçası olarak misafirlere sunulan hediyeleri temsil ettiği düşünülüyor. Bu tür görüntüler, her ikisi de MS 79’da Vezüv Yanardağı patladığında yok olan antik Pompeii ve yakındaki Herculaneum’un evlerinde yaygındı.

Bununla birlikte, focaccia (yuvarlak İtalyan ekmeği) görüntüsünü içeren böyle bir fresk bulmak alışılmadık bir durum olarak nitelendiriliyor.

Pompeii arkeoloji parkının yöneticisi Gabriel Zuchtriegel, “Bu fresk, sade ve basit bir yemek ile gümüş tepsilerin lüksü ve sanatsal ve edebi temsillerin inceliği arasındaki karşıtlığı yansıtıyor gibi görünüyor.” diyor.

“Güney İtalya’nın ‘fakir’ yemeği olarak doğan, ama artık dünyayı fetheden ve yıldızlı restoranlarda da servis edilen pizzayı bu açıdan düşünmeden geçmek mümkün değil.”

Napoli, domates, mozzarella, taze fesleğen ve sızma zeytinyağının basit bir karışımından oluşan margherita adlı geleneksel pizzanın anavatanı. Bunun haricinde pizzanın üstüne meyve koyma fikri, birçok İtalyan’ı kızdıran bir konu.

Ancak Napoli’nin en eski pizzacılarından birinin sahibi olan ve Pompeii freskindeki tasvirin aslında bir pizza olduğuna inanan Gino Sorbillo için bu o kadar da sinir bozucu bir şey değil.

“Eski Pompeii’de, tahıllar, su, tuz kullanılarak ve belki de mayalama maddesi olarak bira kullanılarak yapılmış düz ekmek biçimleri olduğunu zaten biliyorduk. O zaman günün sebzeleri veya balıklarıyla süslemiş olabilirler… Bu eski bir pizza şekliydi.” diyor.

Sorbillo, antik Roma döneminde meyvenin daha çok ana yemek olarak kabul edilmiş olabileceğini de sözlerine ekledi. “Modern zamanlarda pizza üzerinde meyve söz konusu olduğunda ise, eğer tatlı bir pizzaysa incir veya çilek gibi meyveler kullanabilirsiniz.”

Vezüv Yanardağı’nın patlaması tahminen 2.000 kişiyi öldürdü. Kalıntılar 16. yüzyılda keşfedildi ve ilk kazılar 1748’de başladı.

Kentin bir dizi ev, atölye ve fırına ev sahipliği yapan Regio IX semtindeki Insula 10’daki kazılar Şubat ayında başladı. Mayıs ayında iki kadın ve bir çocuktan oluşan üç kurbanın iskelet kalıntıları, sığınacak yer aradıklarına inanılan bir fırında bulundu. Birinde Apollon ve Daphne’nin, diğerinde Poseidon ve Amymone’nin efsanevi sahnesinin yer aldığı freskli duvarlar da keşfedildi.

50’li yaşlarının ortalarında iki erkek olduğu düşünülen diğer iki kurbanın kalıntıları, Mayıs ayı ortalarında sitenin başka bir yerinde bulundu. Adamların Vezüv’ün patlamasına eşlik eden bir depremde öldüklerine inanılıyor. Birinin düşen duvardan korunmak için kolunu kaldırdığı sanılıyor. Yakınlarda bir kolyeye ait boncuklar ve ikisi MÖ 2. yüzyılın ortalarına tarihlenen altı sikke bulundu.

The Guardian. 27 Haziran 2023.