Pompeii’de Ölen Yaşlı Pliny, Balinalar Konusunda Haklıymış

Pompeii’deki volkanik patlamadan insanları kaçırırken ölen Yaşlı Pliny’nin, Cebelitarık Boğazı’ndaki katil balinaların varlığı konusunda haklı olduğu ortaya çıktı.

Yaşlı Pliny, ilk yüzyılda Gri Balina (Eschrichtius robustus) anneleri ve yavrularının Cebelitarık Boğazı yakınında katil balinaların saldırısına uğradığını yazmıştı. Şimdi bilim insanları ona inanıyor. C: robertharding/Alamy

Araştırmacılar bir süredir Pompeii’de yaşamış Yaşlı Pliny’nin kayıtlarında geçen Cebelitarık Boğazı’nda katil balinalar olduğunu söylediği yazılarını sorguluyor. Zira bu deniz memelilerinin o bölgeyi ziyaret ettiği bilinmiyordu. Şimdi ise yapılan bir araştırma Yaşlı Pliny’nin haklı olduğunu ortaya çıkardı.

Araştırmacılar, Cebelitarık Boğazı yakınında bulunan antik bir Roma balık işleme tesisinin kalıntıları içinde, Buzul balinası (Eubalaena glacialis) ve gri balina (Eschrichtius robustus) kemikleri keşfetti.

(Pompeii Kahramanı Yaşlı Pliny’nin Kafatası Bulunmuş Olabilir)

MS 1. yüzyılda Yaşlı Pliny, Cádiz Koyu’nda (Cebelitarık Boğazı yakınında) balinalara ve onların yavrularına saldıran orkalar (aynı zamanda katil balinalar olarak da adlandırılır) hakkında yazmıştı. Cebelitarık Boğazı, Atlantik Okyanusu’ndan Afrika’ya ve Avrupa’ya uzanan Akdeniz’e giriş noktasında yer alıyor.

Pliny, balinaların “yaz dönemlerinde belirli sakin ve geniş bir koyda saklandığını ve orada üremekten zevk aldıklarını” anlatıyordu. Pliny, balinaları ve onların yavrularını avlayan katil balinalar hakkında tanık olduğu vahşi savaşların bir tasviri ile devam ediyordu.

Fakat bu durum ekolojistlere mantıklı gelmiyordu. 2016 yılında yayımlanan bir araştırmada belirtildiği gibi, Akdeniz’i ziyaret eden çok az balina türü vardı ve bu türlerin hiçbirinin bu alanı yavrulama alanı olarak kullandığı bilinmiyor. Bu gerçek, bilim insanlarının Pliny’nin kayıtlarının doğru olup olmadığını merak etmesine neden oldu. Belki de Yaşlı Pliny yunusları balinalarla karıştırmıştı.

Arkeologlar, antik bir Roma balık işleme alanındaki gri balina ve buzul balinalarının kemiklerini buldu. C: D. Bernal-Casasola/University of Cadiz

Ancak bu durum, araştırmacılar günümüzün İspanya yakınlarındaki antik Roma kenti Baelo Claudia’da bir balık işleme sahasının kalıntıları içinde eski balina kemiklerini keşfedene kadar sürdü.

Araştırmanın eş yazarı ekolog Anne Charpentier, “Pliny’nin kayıtları bugün orada görülebilecek bir şeyle uyuşmuyor, ancak buzul ve gri balinaların mevcut olması halinde ekolojiyle mükemmel bir uyum sergiliyor.” diyor.

Antik Roma balıkçıları ton balığı gibi büyük balıklar topluyorlardı ve şimdi arkeologlar balinaları da avlayıp avlamadıklarını merak ediyor.

(Pompeii’den Kaçarken Kafasına Taş Düşmüş İskelet Bulundu)

Araştırmanın baş yazarı Ana Rodrigues, “Balıkçılar muhtemelen büyük balina avlamak için denize çıkacak kadar gerekli teknolojiye sahip değildi. Ancak buzul balinalar ve gri balinalar ile yavruları, kıyıya oldukça yaklaşıyor olmalıydılar ve yerel balıkçılar için açık hedef oluyorlardı. ” diyor.

Bu keşif, yoğun olarak araştırılan bölgelerin bile birçok gizeme sahip olduğunu gösteriyor.

Rodrigues, “Akdeniz’de iyi çalışılan bir bölgede iki büyük balina türünü kaybettikten sonra unutmuş olabiliriz. Bu durum, başka neler unutmuş olabileceğimizi merak ettiriyor.” diyor.

Live Science. 11 Temmuz 2018.

Makale: Rodrigues, A. S., Charpentier, A., Bernal-Casasola, D., Gardeisen, A., Nores, C., Millán, J. A. P., … & Speller, C. F. (2018). Forgotten Mediterranean calving grounds of grey and North Atlantic right whales: evidence from Roman archaeological records. Proc. R. Soc. B, 285(1882), 20180961.