Polonya’nın ‘Ölüm Vadisi’nde Nazi Kurbanlarının Mezarı Bulundu

Alman kuvvetleri 1945 yılının Ocak ayında Chojnice köyü yakınlarındaki bir ormanda yaklaşık 500 Polonyalı direnişçiyi öldürdü.

Polonya’daki araştırmacılar, İkinci Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru Polonya’nın Ölüm Vadisi’nde gerçekleştirilen Nazi katliamının izlerini ortaya çıkardı.

Polonya Bilim Akademisi (PAS) Arkeoloji ve Etnoloji Enstitüsü’nden bir ekip, arazi araştırmaları, yerel sakinlerle yapılan röportajlar ve arşiv araştırmalarının birleşimiyle uzun süredir gizlenmiş toplu mezarı keşfetti. Bilim insanları bulgularını Antiquity dergisinde yayınladı.

(Tarih Öğretmeni, Evin Duvarına Gizlenmiş Nazi Eşyaları Buldu)

Polonya’nın Chojnice köyü yakınlarında bulunan mezarda bir tondan fazla insan kemiği bulundu, bu sayı Ocak 1945’te bölgede öldürülen yaklaşık 500 mahkumla örtüşüyor. Bu kurbanları vurduktan sonra Naziler, vahşetin kanıtlarını yok etme umuduyla cesetleri yaktı.

PAS’ta arkeolog olan başyazar Dawid Kobiałka, “Kurbanların bir yere gömüldüğünü biliyorduk ancak araştırmamız başlayana kadar kimse nerede olduğunu bilmiyordu.” diyor.

Yerel halk, savaşın başında bölgede gerçekleşen toplu idamlar nedeniyle Chojnice’yi çevreleyen ormanı “Ölüm Vadisi” olarak adlandırdı. Araştırmaya göre Naziler, 1939 yılının Ekim ve Kasım ayları arasında Polonya’nın Pomeranya bölgesinde yaşayan yaklaşık 30.000-35.000 insanı öldürerek, Ölüm Vadisi de dâhil olmak üzere, bölgedeki 400 alanda toplu katliamlar gerçekleştirdi.

“Intelligenzaktion” olarak bilinen bu toplu katliam politikası, öğretmenler, rahipler, doktorlar, aktivistler, ofis çalışanları ve eski yetkililer gibi Polonya halkının eğitimli bireylerini hedef alıyordu. Esasen, Ocak 1945 katliamının kurbanları gizli bir direniş örgütü olan Polonya İç Ordusu’nun üyeleriydi.

Yürütülen mezar kazı çalışmaları, 1945 yılının sonbaharında Ölüm Vadisi’nde savaş boyunca Chojnice yakınlarında öldürülen yüzlerce insandan 168’inin kalıntılarını ortaya çıkardı.

Kobiałka, “Ne 1939 yılındaki tüm toplu mezarların, ne de 1945 yılında öldürülenlerin mezarının bulunup çıkarılmadığı genel olarak biliniyordu.” diyor.

Science dergisine göre, toplama kamplarına gömülen insan kalıntıları üzerine yapılan araştırmaların genellikle Yahudi inançları tarafından yasaklanması nedeniyle bu araştırma, İkinci Dünya Savaşı dönemi toplu mezarına arkeolojik yöntemleri sistematik olarak uygulayan ilk çalışma.

Bilim insanları, bölgeyi araştırmak ve alanın etkisini belirlemek için uzaktan algılamalı LiDAR teknolojisi de dâhil olmak üzere invaziv olmayan teknikler kullandı. Araştırmacılar, Chojnice yakınlarındaki ormanda kazılan çukurlara odaklandıklarında yer radarıyla, elektromanyetik alan analiziyle ve metal dedektörle daha fazla inceleme yaptı. Ekip sekiz mezar kazdı ve mücevher, mermi kovanı ve kömürleşmiş odun da dâhil olmak üzere 4.250’den fazla eser buldu. Alanda bulunan bazı nesneler 19. yüzyıla tarihlense de birçoğu savaş zamanındaki katliamlarla bağlantılıydı.

Araştırmacılar, kurbanları tanımlamak için ileride DNA testi yapmayı umuyor. Arşiv araştırması sayesinde 1945 yılında Ölüm Vadisi’ne götürülenlerin bir listesi derlendi böylece kurbanları tanımlama çalışmalarında karşılaştırma yapmak için bir başlangıç noktası var. Yakılan kalıntıları inceledikten sonra ekip onları yeniden gömmeyi ve alanı resmi bir savaş mezarlığına dönüştürmeyi planlıyor.

Yazarlar, “Nazilerin suçlarını gizleme çabalarına rağmen günümüze kadar korunmuş ve 2020’de keşfedilen cinayetlerin kesin kanıtları katliama tanıklık ediyor ve 75 yıl öncenin hikayesini anlatıyor.” diyor.

Smithsonian Magazine. 24 Ağustos 2021.

Makale: Kobiałka, D., Kostyrko, M., Wałdoch, F., Kość-Ryżko, K., Rennwanz, J., Rychtarska, M., & Nita, D. An archaeology of ‘Death Valley’, Poland. Antiquity, 1-8.