Neandertaller’den Daha Zeki Değildik, Sadece Daha Dayanıklıydık

Yapılan bir araştırmaya göre Neandertaller en az modern insanlar kadar karmaşık zekaya sahiplerdi ve tek tür kalmamızın sebebi sadece onlardan daha uzun süre dayanabilmiş olmak.

Paleolitik çağın standartlarına göre, Homo neanderthalensis üyeleri oldukça gelişmişlerdi. Bu eski insanlar, Avrupa’da ve Asya’nın bir bölümünde 300.000 yıldan fazla bir süredir alet, takı ve etkileyici mağara yapıları üretiyorlardı. Hastalarını ve yaşlılarını önemsiyorlardı. Belki de ilk diş hekimliğini yapmışlardı.

Fakat sonra Homo sapiens ortaya çıktı ve Neandertaller kayboldu. Peki ne oldu?

Yeniden yapılandırılmış bir Neandertal iskeleti (sağda) ve modern insan iskeleti, New York Doğa Tarih Müzesi’nde sergilenmekte. C: Frank Franklin II / AP

On yıllar boyunca, bilim insanları Neandertallerin yok olmalarına yol açan yanlış bir şeylerin olduğunu (ya da bizimle ilgili bir şeylerin doğru olduğunu) düşünüyorlardı. Belki de H. neanderthalensis, hastalığa karşı daha savunmasız yapan kötü genlere sahipti. Belki iklim hızla değişti ve adapte olamadılar. Belki modern insanlar daha akıllı, daha yenilikçi, toprakları kontrol etmek ve yiyecekleri korumak için yeni yollar bulmakta daha başarılıydı. Bir açıklama isteyen bilim insanları tarafından çalışılan bir sürü arkeolojik kazı alanı ve akademik dergilerin kütüphaneleri bulunuyor.

Stanford Üniversitesi’nden evrimci bir biyolog olan Oren Kolodny, “Herkes, sadece bir türün kalıp diğerinin yok olmasına neden olan ‘derin’ hikayeleri araştırıyor” diyor. Fakat Kolodny merak ediyor: Ya o kadar ‘derin’ bir açıklama yoksa?

Nature Communications dergisinde yayımlanan bir araştırmada, Kolodny ve meslektaşı Marc Feldman, daha temel bir hipotezi sınadılar; Neandertallerin yok olması, sadece nüfus dinamikleri ve kötü zamanlamanın bir sonucuydu. Ve çoğu durumda, kuzenlerimizin neden kaybolduğunu açıklamak için bu yeterli oldu.

(Neandertallerle Çiftleşmek Kaybolan Genetik Çeşitliliğimizi Geri Kazandırdı)

Neandertaller ilk olarak yaklaşık 400.000 yıl önce Avrupa’da ortaya çıktı. Afrika’da anatomik olarak geliştikten sonra modern insanlar da Avrupa’ya geldi. Yaklaşık 51.000 ve 39.000 yıl önce H. neanderthalensis ve H. sapiens’in alanlarını paylaştıkları kısa bir süre vardı – belki savaşıyorlardı ve bazen de kesinlikle çiftleşiyorlardı. Fakat o dönemin sonunda sadece bir tür ayakta kaldı.

Bilim insanları, modern insanların seçici bir avantaja sahip olduklarını varsaydı – onları ve yavrularını kuzenlerinden daha başarılı biçimde evrimleştiren bir özellik, yerleşme hızı. Başlangıçta, Kolodny bu avantajın boyutunu hesaplamakla ilgileniyordu. Bunu yapmak için, “boş hipotez” olarak bilinen şeyi kurmak zorunda kaldı.

Kolodny, “Seçim ya da çevresel değişim gibi kanıtlanması zor herhangi bir iddia almadan inşa edebileceğimiz en basit model” dedi. Başka bir deyişle, “Özel sebeplere bağlanmadan düşünelim, neler olurdu?”

Modern kıyafetlerle giydirilmiş bir Neandertal canlandırması. C: Clemens Vasters

Kolodny ve Feldman, araştırmacıların eski hominin nüfus büyüklükleri, göç şekilleri ve ekoloji çalışmalarına göre zaten bildiklerini kullanarak Paleolitik Avrupa’daki Neandertal ve Homo sapiens etkileşimlerini taklit edecek basit bir bilgisayar modeli yarattılar. Simülasyonun başında, Avrupa’da rastgele hareket eden ve ölen Neandertal grupları yaşıyor. Her durum içinde, bir grup modern insan Afrika’dan göç edip Avrupa savaşına katılıyor. Her bir türe ait grupların ötekini yerinden oynatmak için eşit olasılıkları vardır – her ikisinin de doğal seleksiyon açısından bir avantajı yoktur.

Kolodny, her simülasyonun sonunda bir türün tükendiğini biliyordu. Ekolojinin temel bir ilkesi: İki tür aynı anda aynı ortamı kullanamaz. Bazen türler, bir takım özel gelişme yoluyla rekabete uyum sağlarlar. Örneğin, normalde gece farelerinin bulunduğu İsrail’de, bir tür, gün içinde aktif olmaya başlayarak ortama uyum sağlamıştı. Fakat homininler özelci değil, genelciler ve arkeolojik kanıtlar gösteriyor ki Neandertallerin yok olması sırasında yetenekleri ve davranışları bizimkilere oldukça benzemekteydi.

Kolodny ve Feldman, simülasyonlarını yüz binlerce kere yürüttüklerinde, bilim insanlarının bu insanlık dönemi hakkındaki belirsizliklerini yansıtacak şekilde çeşitli değişkenlerin değerlerini değiştirdiler. Ancak, vakaların büyük çoğunluğunda, çok çeşitli parametreler altında, 12.000 yıl içinde ölmekte olan Neandertaller ile sona erdi. Afrika’dan sürekli kuzeye akan insan gruplarının yavaş yavaş yerleşmelerine yetişemiyorlardı.

(Yaşlı Neandertal, Arkadaşlarının Yardımı Sayesinde Hayatta Kalabildi)

Bu sonuç, sadece temel ekoloji ilkeleri ve kıtaya aşamalı insan göçü hakkında bildiklerimize dayanan “sıfır hipotez”in Neandartalların neden kaybolduğunu açıklamak için yeterli olduğuna işaret ediyor.

Kolodny, insanların seçici bir avantaja sahip olmadığını ya da iklim değişikliğinin Neandertallerin kaderini etkilemediğini kanıtlayamadığını belirtti. “Ancak seleksiyon ve iklim değişikliği olmasa bile aynı sonuç elde edildi. Bu ince bir ayrım ama önemli. ”

Hollanda’daki Leiden Üniversitesi’nden Wil Roebroeks yaptığı açıklamada, bu çalışmanın, insanların kuzenlerimiz üzerinde evrimsel bir ayak olduğunu öne sürmeden Neandertallerin ölümünü anlamayı amaçlayan diğer araştırmalarla uyumlu olduğunu söyledi.

Evrimi, türler arasındaki bir dizi savaş olarak düşünmek yaygın bir düşünce. “En kalabalık hayatta kalma” ve “evrimsel silahlanma yarışması” gibi terimlerle, biyoloji ders kitaplarına dağılmışken nasıl yaygın olmasın? Fakat doğada, canlılar evrim savaşını kazanmak için stratejik kararlar almıyorlar. Sadece kendi varlıklarını devam ettirmeye çalışıyorlar. Bireylerin ve türlerin kaderi tesadüfen belirlenir – bir genetik dalgası yavaş yavaş birikir, zamanlamanın bir cilvesi, evrimsel kartların şanslı bir çizimi olarak devam eder. Bizim türümüzde, modern insanlar iyi yere çapalarını atmış durumda.

Kolodny, “Neandertaller biz gelene ve onları yenene kadar doğada dolaşan vahşi, geniş omuzlu, gelişmiş maymunlar değillerdi. Bizimle çok yakın benzer bir hominin türü, hatta daha fazlasıydı.” diyor. Aslında, gerçekten de onların kaderi bizim için de geçerli olabilirdi.

Neandertal Genleri Cilt Rengi, Ruh Hali ve Sigara Alışkanlığını Etkiliyor

Washington Post. 1 Kasım 2017.

Makale: Kolodny, O., & Feldman, M. W. (2017). A parsimonious neutral model suggests Neanderthal replacement was determined by migration and random species drift. Nature communications, 8(1), 1040.