Neandertaller 90.000 Yıl Önce Yengeç Toplayıp Yiyordu

Bulgular, deniz ürünleri yemenin, Neandertallere karşı Homo sapiens’in beynine rekabet avantajı sağladığı fikrini çürütüyor.

Portekiz’deki Gruta da Figueira Brava’daki arkeolojik kalıntıları inceleyen bilim insanları, Neandertallerin kabuklu deniz hayvanlarını yemek için topladığını keşfetti. Topladıkları kabuklu hayvanlar arasında, ateşte pişirdikleri kahverengi yengeçler de vardı ve daha büyük olanları tercih ediyorlardı.

Lizbon’un hemen güneyindeki bir mağarada, arkeolojik kalıntılar Paleolitik bir akşam yemeği menüsünü gizliyor. Gruta de Figueira Brava bölgesi, taş aletler ve odun kömürünün yanı sıra, orada yaşayan Neandertaller hakkında, özellikle de yemekleriyle ilgili bize çok şey anlatacak zengin kabuk ve kemik birikintileri içeriyor. Frontiers in Environmental Archaeology’de yayımlanan bir araştırma, 90.000 yıl önce bu Neandertallerin yemek pişirip yengeç yediklerini gösteriyor.

(İlgili: Neandertaller Gerçekte Nasıldı Ve Neden Yok Oldu?)

Çalışmanın baş yazarı Dr Mariana Nabais, “Son buzullar arası dönemin sonunda, Neandertaller düzenli olarak büyük kahverengi yengeçler topladılar.” diyor. “Neandertaller, kabuk genişliği ortalama 16 cm olan yetişkin hayvanları hedef alarak yakındaki kayalık sahildeki havuzlara götürüyorlardı. Hayvanlar bütün olarak mağaraya getirildi, burada kömürlerde kavruldu ve sonra yenildi.”

Paleolitik dönem’de Portekiz’de yengeç yakalamak

Nabais ve meslektaşlarının incelediği arkeolojik kalıntılarda çok çeşitli kabuklu deniz hayvanı kalıntıları bulundu, ancak bozulmamış Paleolitik tortullardaki kabuklu deniz hayvanlarının ezici bir çoğunluğu kahverengi yengeçlere aitti. Boyutları, yengeçlerin kıskaçlarına göre kabuğun boyutu hesaplanarak tahmin edildi. Bu kısımlar, yengecin diğer kısımlarına göre daha iyi korunuyor ve dolayısıyla günümüze kadar hayatta kalma olasılığı daha yüksek.

Arkeologlar, kabuklardaki kırılmaları değerlendirdiler, kasaplık veya vurma izleri aradılar ve yengeçlerin yüksek ısıya maruz kalıp kalmadıklarını belirlediler.

Nabais ve meslektaşları, yengeçlerin çoğunlukla yaklaşık 200 gr et verecek kadar büyük yetişkinler olduğunu keşfetti. Kabuklar ve kıskaçlar üzerindeki hasar modellerini inceleyerek, diğer yırtıcıların olaya dahil olma ihtimalini elediler: etobur veya kemirgen izi yoktu ve kırılma modelleri kuşların yırtıcılığını yansıtmıyordu.

Yengeçlerin yakalanması oldukça zordur, ancak Neandertaller yazın gelgit birikintilerinden bu büyüklükteki kahverengi yengeçleri toplamış olabilirler.

Homininlerin neden olduğu kabuklu deniz ürünleri birikimleri, bunların taş aletlerle ve ocaklar gibi diğer hominin yapımı özelliklerle ilişkileri, yengeç kabuklarının yaklaşık yüzde 8’inde bulunan yanıklar gibi yüzey modifikasyonları ve kasıtlı kırılmaların kanıtları ile tanımlanır; Gruta de Figueira Brava’daki yengeçlerdeki kırık modelleri, ete erişim için kırılarak açıldıklarını gösteriyordu. Ayrıca Gruta de Figueira Brava’da olduğu gibi, homininlerin daha fazla et sunan hayvanları seçmesini yansıtan, daha iri hayvanların fazla olması da bunların homininler tarafından toplandığını gösterir.

Menüdeki kabuklu deniz ürünleri

Kanıtlar Nabais ve meslektaşlarına, Neandertallerin yengeçleri sadece toplamadıklarını, aynı zamanda onları kızarttıklarını gösterdi. Belirli sıcaklıklarda ısıtılan diğer yumuşakçalar üzerinde yapılan araştırmalarla karşılaştırıldığında, kabuklardaki siyah yanıklar, yengeçlerin yemek pişirmek için tipik olan yaklaşık 300-500 santigrat derecede ısıtıldığını gösterdi.

Nabais, “Sonuçlarımız, Neandertallerin büyük av hayvanlarının leşlerinden zar zor gereksinimlerini karşılayabilen ilkel mağara sakinleri olduğu şeklindeki eskimiş düşüncenin geçersizliğine bir yeni kanıt daha ekliyor.” diyor.

“Deniz salyangozlarının, midyelerin, istiridyelerin ve bir dizi balığın geniş ölçekte tüketildiğine ilişkin kanıtlarla birlikte, verilerimiz, deniz ürünlerinin Sahra altı Afrika’daki erken modern insan popülasyonları arasında varsayılan olarak üstün bilişsel yeteneklerin ortaya çıkmasında önemli bir rol oynadığı fikrini yanlışlıyor.”

Araştırmacılar, Neandertallerin neden yengeç toplamayı seçtiklerini veya yengeç tüketmeye herhangi bir önem verip vermediklerini bilmenin imkansız olduğu konusunda uyarıyor. Ancak yengeçleri yeme nedenleri ne olursa olsun, onlar için önemli beslenme yararları sağlamış olmalıydı.

Nabais, “Neandertallerin bozkır-tundranın büyük otçullarıyla beslenen en üst düzey etoburlar olduğu fikri son derece önyargılı.” diyor.

“Bu tür görüşler, Buzul Çağı Avrupa’sının buzul çevresi kuşağındaki Neandertal popülasyonları için bir dereceye kadar geçerli olabilir, ancak güney yarımadalarda yaşayanlar için geçerli olmayabilir. Bu güney yarımadaları, Neandertaller öncesinde, sırasında ve sonrasında kıtadaki insanların çoğunun Paleolitik dönem boyunca yaşadığı yerlerdir.”

Frontiers Science News. 7 Şubat 2023.

Makale: Nabais, M., Dupont, C., & Zilhão, J. (2023). The exploitation of crabs by Last Interglacial Iberian Neanderthals: The evidence from Gruta da Figueira Brava (Portugal). Frontiers in Environmental Archaeology, 2, 1.