Monet, Resimlerinde Aslında Hava Kirliliğini Tasvir Etti

Monet veya Turner gibi empresyonist ressamlar, sanat eserlerinde aslında dumanla kaplı çevrelerini tasvir ediyordu.

Claude Monet ve Joseph Mallord William (J. M. W.) Turner gibi empresyonist ressamlar, puslu, rüya gibi tablolarıyla ünlü. Ancak yeni bir çalışma, bu Avrupalı ressamların eserlerinde aslında tasvir ettikleri şeyin hayal güçlerinin bir ürünü değil, bir çevre felaketi olduğunu ortaya koyuyor: hava kirliliği.

Bilim insanları, Sanayi Devrimi-18. yüzyılın ortalarından 20. yüzyılın başlarına kadar- sırasında sanat çevrelerine hâkim olan iki empresyonist ressamın yaklaşık 100 eserini inceledi. Ekip, bazı sanat tutkunlarının uzun zamandır Monet ve Turner’ın resim stili olduğunu düşündüğü şeyin aslında, Avrupa şehirlerinde yaygınlaşan, kömür yakan fabrikaların kirletici maddeler yaymaya başlamasıyla hava kalitesindeki düşüşle ilişkilendirilen, ortamdaki hava kalitesindeki düşüşle ilişkili değişiklikleri resmettikleri sonucuna vardı.

(İlgili: Da Vinci’nin Annesi, Köleleştirilmiş Bir Çerkes Çıktı)

Fransa’daki Laboratory of Dynamic Meteorology’de atmosfer bilimcisi olan araştırmanın başyazarı Anna Lea Albright, “Turner’ın yelken çağında doğduğu; buhar ve kömür çağında öldüğü sık sık söylenir- yaşamı eşi benzeri görülmemiş bir çevresel değişim dönemini kapsar. Birinci Sanayi Devrimi sırasında, hava kirliliğindeki bu büyük artışlar ‘Büyük Duman’ olarak bilinen Londra’da -Turner’ın bulunduğu yer-yoğunlaştı. Monet de daha sonra -İkinci Sanayi Devrimi’nde- Londra ve Paris’te resim yaptı.” diyor.

Çalışma süresince bilim insanları, Londra ve Paris’teki yerel kükürtdioksit emisyon seviyelerine odaklanarak hava kirliliğinin ışıkla nasıl etkileşebileceğini araştırdılar. Araştırmaya göre bu etkileşimler nesnelerin bir arka plana karşı görüntülenmesinde; kontrastın azaltılması ve bir görüntünün yoğunluğu veya “beyazlığının” artırılması gibi şekillerde gerçekleşebilir.

“Monet miyop değildi; Turner ’in kataraktı yoktu”

Ayrıca, ressamların görme güçlerinin bu puslu eserlere doğru bir eğilime neden olmadığı tespit edildi. Eye dergisinde yayınlanan 2016 tarihli makalede farklı bir araştırmacı grubu “Monet miyop değildi; Turner’ın kataraktı yoktu” diyor.

Albright, “Turner ve Monet’nin kariyerleri boyunca, resimlerinin konturlarının daha puslu hale geldiğini, paletin daha beyaz göründüğünü ve stilin daha sembolikten daha empresyoniste dönüştüğünü fark ettim. Turner ve Monet’nin eşi benzeri görülmemiş çevresel değişikliklerle Sanayi Devrimi sırasında resim yaptıklarını biliyorduk. Biçimsel dönüşümleri, hava kirliliğinin ışığı nasıl etkilediğine dair fiziksel beklentilerle uyumlu.” diyor.

Empresyonist Hava Kirliliği

Hava kirliliği, atmosferdeki toksik mikroskobik partiküllerde artış olduğunda ortaya çıkar. Bilim insanları Sanayi Devrimi sırasında Paris ve Londra’daki hava kirliliğini Pekin, Yeni Delhi ve Mexico City gibi modern mega şehirlerde görülen hava kirliliği seviyelerine benzetti.

Albright, “Hava kirliliği ışığı emer ve dağıtır, bu da uzaktaki nesnelerin daha puslu görünmesine neden olur. Tüm dalga boylarındaki arka plan ışığını görüş hattına saçarak, hava kirliliğinin varlığı görüntülere daha beyaz bir ton verir.” diyor.

Bu puslu, kirli manzaralar daha sonra Monet’in 1903 tarihli “Parlamento Evleri, Gün Batımı”(The Houses of Parliament, Sunset) ve Turner’ın 1844 tarihli “Yağmur, Buhar ve Hız – Büyük Batı Demiryolu” (Rain, Steam, and Speed – The Great Western Railway) dahil olmak üzere ressamların ünlü tablolarından bazılarına çevrildi.

Harvard Üniversitesi’nde Dünya ve Gezegen Bilimleri profesörü olan çalışmanın ortak yazarı Peter Huybers, “Empresyonizm genellikle gerçekçilikle karşılaştırılıyor. Ancak sonuçlarımız Turner ve Monet’nin empresyonist çalışmalarının da belirli bir gerçekliği yakaladığını vurguluyor Özellikle Turner ve Monet, güneş ışığının kirlilik ve bulutlardan nasıl süzüldüğünü gerçekçi bir şekilde göstermiş görünüyorlar.” diyor.

Huybers ayrıca “Empresyonizmin kirli gerçekçiliğin belirli unsurlarını içerdiği fikri, çevremizle ne kadar bağlantılı olduğumuzu vurguluyor. Çevremiz, gördüklerimizi nasıl hissettiğimizi; neye odaklandığımızı etkiliyor. Belki modern bir Turner veya Monet iklim değişikliği gibi çevremizdeki diğer yeni olayları görmemize yardımcı olabilir.” diyor.

Live Science. 8 Şubat 2023.

Makale: Albright, A. L., & Huybers, P. (2023). Paintings by Turner and Monet depict trends in 19th century air pollution. Proceedings of the National Academy of Sciences, 120(6), e2219118120.