Moğol Göçebeleri Bronz Kazanlarda Sosis Yapıyordu

Yaklaşık 2.700 yıl önce Moğolistan’daki bronz kazanlar hayvanların kanını toplamak ve sosis yapmak için kullanılıyordu.

Bronz kazanlar yaklaşık 2.700 yıl önce Moğol bozkırlarının sakinleri tarafından hayvan kanını ve sütünü işlemek için kullanılıyordu. Bu, bu döneme ait arkeolojik buluntuların protein analiziyle ortaya çıkarıldı.

Avrasya bozkırlarında çalışan arkeologlar, kazılar sırasında defalarca Tunç Çağı’ndan kalma metal kazanlarla karşılaşıyor. Ancak daha önce bu kazanların tam olarak ne için kullanıldıkları belli değildi.

Şimdi, Basel Üniversitesi’ndeki araştırmacıların yürüttüğü ve Scientific Reports dergisinde yayınlanan uluslararası bir çalışma, bunların sırrını açığa çıkarıyor: Moğol göçebeleri bu kazanlarda kesilen hayvanlardan (muhtemelen sosis üretimi için) kan topladılar ve ayrıca içlerinde çoğunlukla yaklardan fermente edilmiş süt de bulunuyordu.

(İlgili: 5.000 Yıllık Kazanlar, Kafkasyalıların Diyetine Işık Tutuyor)

Basel Üniversitesi’nden Dr. Shevan Wilkin liderliğindeki araştırma ekibi, 2019 yılında kuzey Moğolistan’daki çobanlar tarafından keşfedilen iki metal kazanın yanı sıra diğer eserler üzerinde kapsamlı protein analizleri gerçekleştirdi. Radyokarbon tarihlemesine göre kazanların tarihi Geç Tunç Çağı’na kadar uzanıyor, yani yaklaşık 2.700 yıl önce kullanılıyorlardı.

Beslenmede hayvan kanı uzun bir geleneğe sahip

Araştırmacılar, kazanlarda, başta koyun ve keçiler olmak üzere geviş getiren hayvanlara ait kan kalıntıları tespit etti. Araştırmanın yazarlarından Michigan Üniversitesi’nden Dr. Bryan Miller şöyle açıklıyor: “Bozkır sakinlerinin çeşitli tarihi kayıtları düzenli olarak kan içtiklerini iddia ediyor.”

Yeni bulgular artık kanın bozkır sakinlerinin beslenmesine nasıl dahil edilmiş olabileceğine dair daha net bir fikir sağlıyor.

Araştırmacılar, Moğolistan’daki çağdaş mutfak geleneklerine benzer bir uygulama olan “kan sosisi” yapmak için kesim sırasında kazanlarda kan toplandığından şüpheleniyorlar.

Çalışma lideri Shevan Wilkin, “Modern zamanlarla olan bu paralellikler, bölgedeki beslenme ve kesim uygulamalarına ilişkin sağlam temellere dayanan tarihsel anlatımlarla birlikte, kanın işlenmesinin Moğolistan’ın yemek kültürünün geleneksel bir parçası olduğunu ortaya koyuyor.” diyor.

Sosis üretimi diğer bozkır halkları için de önemli bir muhafaza yöntemiydi.

Yaklar sanıldığından daha erken evcilleştirildi

Kazanlarda kan proteinlerinin yanı sıra, özellikle evcil sığırlardan ve yaklardan elde edilen süt izleri de bulunuyordu.

Wilkin, “Bu, yakların Moğolistan’da tahmin edilenden çok daha erken evcilleştirildiğini ve sağıldığını gösteriyor.” diyor.

Süt, yoğurt halinde muhafaza edilmek üzere kazanlarda fermente edilmiş olabilir ya da sosis yapımında kullanılan bir malzeme olabilir.

Wilkin, “Keşiflerimiz, Tunç Çağı göçebelerinin gelenekleri ve beslenme biçimleri hakkında fikir veriyor ve eski uygarlıkların çeşitli mutfak yöntemlerine ışık tutuyor.” diyor.

University of Basel. 5 Haziran 2024.

Makale: Wilkin, S., Bayarsaikhan, J., Ganbold, A. et al. (2024). Cauldrons of Bronze Age nomads reveals 2700 year old yak milk and the deep antiquity of food preparation techniques. Sci Rep14, 11625.