Mısır’da 6.000 Yıl Önce Koyunların Boynuzları Şekillendiriliyordu

Mısır’ın Hierakonpolis yerleşiminde, hayvan boynuzlarının kasıtlı deformasyonuna dair bilinen en erken kanıtlar ortaya çıkarıldı.

Araştırmacılara göre bu işlem, muhtemelen hayvanın bakıcısını boynuzlama olasılığını azaltmak için yapılmış olabilir.

Arkeologlar, Eski Mısır’da, hayvan mezarlarının bulunduğu bir alanda garip şekilde deforme olmuş koyun kafatasları keşfettiler. Bu bulgu, insanların evcil hayvan boynuzlarını modifiye etme tarihinin bilinen en eski örneğini oluşturuyor.

Araştırmacılar ayrıca, MÖ 3.700 yılına tarihlenen Yukarı Mısır’daki Hierakonpolis bölgesinde, en az altı büyük, hadım edilmiş erkek koyunun kalıntılarına rastladı. Bu koyunların boynuzları, doğal yanal yönün aksine yukarı doğru yönlendirilmişti. Hatta bazı koyunların boynuzlarının tamamen çıkarılmış olabileceği belirtiliyor.

(İlgili: Evcil Koyunların Atalarının Kökeni Anadolu’da Olabilir)

“Boynuzların yukarı yönlendirilmesi bilinçli bir şekilde yapılmış; üç örnekte boynuzlar dik ve paralel hale getirilmiş” diyor Belçika’dan araştırmaya katılan bilim insanları. Araştırmanın detayları Journal of Archaeological Science dergisinde yayımlandı.

Bugün bile dünyanın pek çok yerinde, hayvanların birbirine veya insanlara zarar vermesini önlemek amacıyla boynuz modifikasyonu yapılıyor. Bu uygulamanın tarihi Eski Mısır’a kadar uzanıyor; ancak tam olarak ne zaman başladığı hâlâ bilinmiyor.

Eski Mısır, tarıma dayalı bir toplumdu ve çiftlik hayvanları, özellikle de sığır ve koyunlar, firavun döneminin yanı sıra hanedan öncesi dönemde de yaygın olarak kullanılıyordu. Sığırlar et, ilik, yağ ve süt ürünleri sağlıyor ve bu ürünler halkın beslenme ihtiyaçlarını büyük oranda karşılıyordu. Ancak bazı eski çiftlik hayvanlarının amaçlanan rollerini yerine getirebilmeleri için, yalnızca kontrol altında tutulmaları değil, aynı zamanda vücutlarının da fiziksel olarak değiştirilmesi gerekiyordu.

Bu işlemlerden biri, hayvanın bir bakıcıyı bilerek veya bilmeyerek boynuzlama olasılığını azaltmak için boynuzlarının çıkarılması veya değiştirilmesiydi.

Bilinen en eski boynuz modifikasyonuna dair sanatsal tasvirler, MÖ 2.686 ila 2.160 yılları arasında Eski Krallık’a tarihlenen Mısır’daki bir elit mezarında bulunmuştu. Ancak yeni keşfedilen Hierakonpolis koyun kafatasları, bu tasvirlerden çok daha eski bir tarihe işaret ediyor.

Araştırmacılara göre, Hierakonpolis’te bulunan bu koyunlar, boynuz modifikasyonunun bilinen en eski örneğini ve koyunlar üzerinde uygulandığına dair ilk kanıtı sunuyor. Kafatası ve boynuz çekirdeklerinin analizine göre, Eski Mısırlılar boynuzları dik ve paralel hale getirmek için kırarak diplerinden bağlamış olabilirler.

Bu bulgu, Eski Mısırlıların boynuz modifikasyonu konusunda bilgi sahibi olduklarını gösteriyor ve Nil Vadisi’nde bu pratiğin uzun bir geçmişe sahip olduğunu doğruluyor.

The Independent. 7 Kasım 2024.

Makale: Van Neer, W., De Cupere, B., & Friedman, R. (2024). The earliest evidence for deformation of livestock horns: The case of Predynastic sheep from Hierakonpolis, Egypt. Journal of Archaeological Science, 172, 106104.